اشاره
نوشته حاضر که فرادست خواننده قرار دارد کوشیده است مفاهیم «تابعیت» و «اقامتگاه» را، که از موضوعات ومسائل حقوق بین المللى خصوصى مى باشند، به اختصار مطالعه وبررسى نماید ابتدا به طور اجمال، به پیشینه تاریخى، چگونگى تغییر ملاکها و جدایى آن دو مفهوم از ملاحظات دینى، اشاره نموده است و سپس به معرفى، ماهیت آن دو با توجه به وجود «مرزهاى» مستقل بین
المللى که بعد از قرن نوزدهم بین دولتها به وجود آمدند، پرداخته است، و در گام بعد به روشهاى تعیین تابعیت اصلى و در نهایت به تفکیک واحصاء ملاکهاى تفکیک بین مفاهیم «تابعیت» و «اقامتگاه» آشنا خواهیم شد .
1 ـ پیشینه تاریخى
هنگامى که اسلام ظهور([1]) کرد و با هجرت پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به مدینه، اولین دولت اسلامى تأسیس گردید، معیارهاى تابعیت و اقامت در جامعه اسلامى نیز تغییر یافت. با آمدن اسلام و تأسیس دولت اسلامى عضو جامعه اسلامى بودن منوط به دو معیار بود.
اولاً; مسلمان بودن، ثانیاً; پذیرفتن پیمان توسط غیر مسلمانان.
قبل از تأسیس دولت اسلامى، ملاک عضویت در جامعه، هم نژادى، هم قومى، هم قبیله اى و هم زبانى بود. ولى پیامبر اسلام در میان پیروان خود، معیار دینى را جایگزین معیارهاى جاهلیت نژادى، قومى و قبیله اى و ... نمودند و پیروان سایر ادیان را که در مدینه زندگى مى کردند، به شرط انعقاد پیمان، به عضویت جامعه سیاسى خود مى پذیرفتند.([2]) بنابر این اصولاً اشخاصى که به تابعیت دولت اسلامى پذیرفته مى شدند باید محل اقامت خود را نیز قلمرو دولت اسلامى قرار مى دادند.([3]) بیگانگان نمى توانستند به اراده خود در قلمرو دولت اسلامى داراى اقامتگاه باشند و فقط افراد که به آنها تأمین داده شده بود در حدود تأمین شان حق داشتند در سرزمین اسلامى اقامت نمایند. این افراد در قبال پرداخت مبلغى تحت عنوان «جزیه» به دولت اسلامى، این حق را به دست مى آوردند که در قلمرو اسلامى اقامت نموده و عضو جامعه اسلامى به حساب آیند و از نظر جانى و مالى تأمین داشته باشند. پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) بر این اساس یهودیان را از لحاظ حقوقى در ردیف مسلمانان قراردادند و زمینه را براى آنها هموار کرده که اگر بخواهند، پیرو اسلام شوند.([4])
از ابتداى ظهور اسلام و بعدها که مکه توسط مسلمانان فتح گردیدو بعداً که مردم ساکنین سرزمینهاى دیگر به اسلام گرویدند، دولت اسلامى شامل مسلمانان و سایر پیروان اهل کتاب که پیمان منعقد نموده بودند، مى گردید. حتى پس از رحلت پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) که جمعیت ساکن در قلمرو اسلامى افزایش یافته بود، باز هم ملاک و معیار تابعیت و اقامت در جامعه سیاسى اسلامى یکى از دو شرط «اسلام پذیرى» یا «پیمان پذیرى» بود. تنها پس از قرن نوزدهم مفهوم و ماهیت «تابعیت» و «اقامتگاه» از ملاحظات دینى جدا شد و به محدوده حقوق بین الملل خصوصى راه یافت و هر کشورى تلاش نمود تا کم و بیش رویه قضایى خاص خود را در این موارد اعمال نماید که در نتیجه این موضوعات همراه با مواد قانونى و قراردادهاى بین المللى اصول و مبانى حقوق بین الملل خصوصى را تشکیل مى دهند.([5])بنابر این مى توان گفت: امروزه قوانین و ماهیت تابعیت و اقامتگاه بر اساس معیارهاى زادگاه و ولادت شکل گرفته است.
2 ـ تعریف تابعیت (Nationality)
در مورد ارائه تعریفى از تابعیت بحثهاى زیادى توسط حقوق دانان صورت گرفته است. هر یک مطابق ذوق و سلیقه و برداشت خود از تابعیت آن را تعریف نموده اند لیکن تا کنون تعریف واحدى که بتواند تمامى شروط و اوصاف آن را در بر بگیرد وجود ندارد، اما در تعاریف ارائه شده وصف سیاسى بودن تابعیت مشهود است و این حقیقت در تمامى تعاریف آمده است که هر شخص به یک دولت تعلق و پیوند دارد. کامل ترین تعریفى مورد نظر ما که از تابعیت ارائه شده از این قرار است:
«تابعیت عبارت است از یک رابطه سیاسى، حقوقى و معنوى که شخص را به کشور معینى مرتبط مى سازد».([6])
از این تعریف اوصاف زیر را استفاده مى کنیم:
اولاً ; تابعیت یک رابط سیاسى است; زیرا ناشى از قدرت و حاکمیت دولتى است که فرد را تبعه خودش مى داند، به همین علت است که در بعضى کشورها مقرراتى راجع به تابعیت را در قوانین اساسى ذکر مى کنند([7]) که این خود به خصلت سیاسى بودن تابعیت قدرت مى بخشد. به موجب ماده یک کنوانسیون لاهه مورخ 1930 «هر دولتى این حق صلاحیت را دارد که بر اساس قوانین خود تعیین کند چه کسانى اتباع او محسوب مى شوند».([8]) بنابر این تابعیت ناشى از اقتدار و اراده دولتى مى باشد و اراده شخص نقش قابل ملاحظه ندارد و از آنجایى که این رابط بین تبعه و دولت سیاسى است نه قراردادى تنها عامل و اعطا کننده تابعیت دولتها است.
متن کامل را پس از پرداخت وجه می توانید دانلود نمایید.لطفا مشخصات خواسته شده را جهت پیگیری پرداخت دقیق وارد نمایید.
نوع فایل : word فایل زیپ شده
تعداد صفحات 12
حجم : 157 kb
مبلغ قابل پرداخت 17000 ریال
پس از پرداخت موفق وجه به صورت خودکار به صفحه دانلود هدایت می شوید و می توانید فایل را دانلود کنیددر صورت هرگونه مشکل با پشتیبانی 09357668326 تماس بگیرید.