بررسی عوامل موثر بر تقاضای واردات ایران به تفکیک کالاهای واسطهای، سرمایهای و مصرفی
هاشم سپانلو ( دکتر علی قنبری ((
دریافت: 5/5/88 پذیرش: 15/2/89
واردات / همجمعی / کالاهای مصرفی / کالاهای واسطهای / کالاهای سرمایهای
چکیده
امروزه بخش تجارت خارجی به عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی در تمامی کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه، مورد توجه میباشد. برآورد تقاضای واردات کالاها همواره یکی از دغدغههای اصلی و موضوعات مورد بحث تصمیمگیران سیاسی و اقتصادی در تمامی زمینهها، علیالخصوص در تصمیمات راهبردی کشوری، منطقهای و جهانی بوده است. همچنین انتخاب استراتژی صحیح برای واردات منوط به در نظر گرفتن عوامل موثر بر آن
میباشد. لذا در این مقاله به شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر واردات ایران پرداخته شده است که باتوجه به مباحث همجمعی بین متغیرهای اقتصادی، از روش اقتصادسنجی خود توضیح با وقفه های توزیع شده (ARDL)، استفاده گردید. در این تحقیق پس از بررسی جامع مبانی نظری تابع واردات و مرور مطالعات گذشته در ایران و جهان، ساختار بازرگانی خارجی ایران طی سالهای (1386-1350)، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و بر اساس این مطالعات، نوع و میزان اثرگذاری عواملی چون قیمتهای نسبی، درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز، تولید ناخالص داخلی بدون نفت و گاز و ارزش افزوده بخش صنعت و معدن، بر هر یک از توابع واردات ، بررسی گردید. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که متغیر با وقفه (واردات دوره قبل) برای هر سه تابع معنیدار بوده و بیشترین تاثیر را بر واردات کالاهای مصرفی داشته است (تایید تئوری انتظارات مصرفی) و کمترین تاثیر را بر کالاهای سرمایهای دارد. کشش قیمتی تقاضای واردات برای کالاهای واسطهای بیشترین و برای کالاهای مصرفی کمترین مقدار را دارا است و در نهایت درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز و همینطور ارزش افزوده بخش صنعت و معدن نیز بیشترین تاثیر را بر واردات کالاهای سرمایهای میگذارند. همچنین وجود رابطه همجمعی میان متغیرها تایید شد و روابط بلندمدت و الگوی ECM برای هر یک از توابع محاسبه گردید.
طبقهبندی JEL: C32, C13, F10.
مقدمه
در جهان امروز کشوری نیست که بتواند تمامی نیازهای جامعه خود را بدون تولیدات و خدمات سایر کشورها برآورده سازد. اگر این توان در کشوری هم وجود داشته باشد به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در نتیجه مقوله مبادله کالاها و خدمات میان کشورها بر اساس مزیّتهای نسبی و مطلق مطرح میگردد. یکی از معیارها در ارزیابی بنیه اقتصادی هر کشور، تراز تجاری آن میباشد که صادرات و واردات دو رکن اصلی این تراز هستند. همچنین در تجزیه و تحلیل مسائل کلان و سیاستگذاریهای اقتصادی، بررسی تابع تقاضای واردات از اهمیت خاصی در شناخت الگوی اقتصاد کلان و اثر بخشی و کارایی سیاستهای بازرگانی کشور دارد. از این رو هر تغییر و تحولی که در واردات کشور رخ دهد، در فرآیند تولید، رشد و توسعه تاثیر به سزایی خواهد داشت. لذا اتخاذ سیاستهای مناسب برای واردات حائز اهمیت است، اما انتخاب استراتژی صحیح برای واردات منوط به در نظر گرفتن عوامل موثر بر آن میباشد. به همین جهت یکی از مسائل عمده و قابل طرح در زمینه واردات، بررسی عوامل موثر بر آن است. برای این منظور و با توجه به اجزای اصلی واردات کشور، مناسب است که این بررسی بر اساس واردات کالاها به تفکیک مصرفی، واسطهای و سرمایهای انجام شود، زیرا ساختار واردات برای هر یک از توابع متفاوت بوده و در نتیجه تحلیل تابع تقاضای واردات به صورت کلی از اعتبار و کاربرد چندانی برخوردار نمیباشد و بررسی این تابع به تفکیک نوع کالاها میتواند ما را در شناسایی دقیقتر عوامل موثر و میزان اثرگذاری هر یک از عوامل و اتخاذ سیاستهای اقتصادی و بازرگانی با کارایی و اثر بخشی بیشتر، برای هر یک از گروههای کالایی، یاری رساند. همچنین با توجه به اینکه کشور ایران از موقعیت حساس و استراتژیک در منطقه برخوردار میباشد و با توجه به معیارهایی که در روند انقلاب و پس از سالهای دفاع مقدس به عنوان اصول اساسی و ارزشی کشور مانند استقلال و خود کفایی و عدم وابستگی به کشورهای بیگانه مطرح و پیگیری شده است، شناسایی عوامل موثر بر تقاضای واردات از اهمیّت خاصی برخوردار میباشد. در این تحقیق قصد داریم با تکیه بر مباحث مبنایی و نظری موضوع و با توجه به تحقیقات تجربی و کارهای انجام شده در داخل و خارج کشور، عوامل موثر بر توابع واردات ایران را شناسایی کنیم و با استفاده از آمارهای بانک مرکزی و گمرک جمهوری اسلامی ایران و با استفاده از روش اقتصاد سنجی خود توضیح با وقفه های توزیع شده(ARDL)،هر یک از توابع را (به تفکیک نوع کالاها) برآورد کرده و مورد آزمونهای آماری قرار دهیم. همچنین برای تخمین متغیرهای مدل از آمار سری زمانی مربوط به سالهای 1350 تا 1386 استفاده شده است.
1. مبانی نظری
میزان تقاضای هر جامعه برای کالاهای خارجی به عنوان یک متغیر وابسته، به عوامل متعددی که متغیر مستقل (متغیرهای توضیحی) نامیده میشوند، مربوط میگردد. درجه تاثیر هریک از عوامل بر روی واردات کشورها حسب شرایط مختلف، متفاوت است. بهطور کلی میتوان گفت که تقاضای هر جامعهای به قدرت خرید آن جامعه بستگی دارد. بنابرین یکی از عوامل جذب واردات، تولید ناخالص داخلی(GDP) میباشد. در مدل عمومی کینز درآمد به وسیله جمیع مقادیر مصرف، سرمایهگذاری و خالص صادرات و واردات بیان شده و داریم:
y = C + I + G + (X-M)
C= a0 + by , M = M0 + my , X = x0 , I = I0
همانطور که مشاهده میشود، واردات تابع دو بخش واردات مستقل از درآمد(M0) و بخش متاثر از درآمد (my) تشکیل گردیده است که m میل نهایی به واردات و تعیینکننده سهم واردات از درآمد میباشد. (X، I و G برونزا فرض شدهاند).
متن کامل را پس از پرداخت وجه می توانید دانلود نمایید
نوع فایل : word فایل زیپ شده
تعداد صفحات 26
حجم : 102 kb
مبلغ قابل پرداخت 30000 ریال
پس از واریز وجه به صورت خودکار به صفحه پرداخت هدایت می شوید در صورت هرگونه مشکل با پشتیبانی 09357668326 تماس بگیرید.