بستر تاریخى آزادى عقیده، چالشهاى دیروز، پرسشهاى امروز
آزادى عقیده، براى انسان امروز، یک معماى حل شده، و از حقوق مسلّم بشر است که اسناد بینالمللى حقوقى، بر آن گواهى مىدهد. از ویژگىهاى دنیاى مدرن، آن است که حق انسان را براى قبول یا انکار هر عقیده و اظهار آن، به رسمیت مىشناسد و عقیده و مذهب را خارج از حیطه دخالت دولت مىداند.
تاریخ جوامع مختلف بشرى، تا پیش از قرن اخیر، حکایت از چالشهاى فراوان و درگیرىهاى دشوار در این باره دارد و بهویژه در اروپا فجایع فراوانى به نام دین، از سوى کلیسا انجام گرفته است مثلاً تورکمارا، رئیس محکمه تفتیش عقاید اسپانیا به علت آنکه شش هزار تن را به آتش عقوبت و به جرم الحاد از بین برد، مورد تقدیر پاپ قرار گرفت. حتى فرقهاى که مىکوشید ترجمه کتاب مقدس را منتشر سازد، بارها در معرض تکفیر و تعقیب کلیسا قرار گرفت.
فضیلت صدقه دادن
از دیگر سنت های رسول خدا(ص) که در این روایت به آن اشاره شده صدقه دادن است. کمتر مستحبی است که به پایه صدقه دادن برسد و روایات بر استحباب این عمل دلالت دارند؛ حتی بر کسانی که خارج از مذهبند و حتی نسبت به حیوانات.
ابن سنان می گوید: "امام صادق(ع) فرمود: برای شیطان هیچ چیز از صدقه دادن مؤمن گران تر نیست. وصدقه قبل از آن که به دست بنده برسد، در دست پروردگار متعال قرار می گیرد.
همچنین آن حضرت فرمود:
کار، وسیله تقرب به خداوند
اسلام به کار و کارگر ارزش بسیار والایی داده است، به گونه ای که کار کردن را از بزرگ ترین عبادت ها و وسیله ای برای تقرب به پروردگار شمرده است. در اسلام کارگر، شهید زنده و کارگری شغل انبیاست و از راه کسب و کار می توان به بهشت برین رسید. قرآن مجید کارکردن را با ارزش می داند و می فرماید: «نیست برای انسان، مگر بازتاب عمل و واکنش کارش. سپس، به پاداش کامل تری خواهید رسید». (نجم: 40 و 41)
از سوی دیگر بی کاری و تن آسایی صفاتی هستند که در ادبیات دینی، با نفرت و نکوهش از آنها یاد شده است. در اسلام کار به عنوان یک دستور دینی واجب است. در روایتی از پیامبر گرامی اسلام9 آمده است: «تلاش در جهت کسب روزی حلال، بر هر زن و مرد مسلمان واجب است».
فساد اخلاقی
در میان وسائل فساد اخلاق، قرآن به دو مضوع مهم اشاره می کند و آن قمار و شراب است که در میان عرب جاهلی رواج کامل داشت، «قمار» را «میسر» می نامیدند که از «یسر» به معنی آسان گرفته شده است و علت نامگذاری قمار به میسر این است که قمار بازان حرفه ای، از این طریق به آسانی مال مردم را به جیب می زدند.
علاقه ی آنان به «شراب» به حدی بود که برخی به خاطر نهی اسلام از آن، از گرویدن به اسلام خودداری می کردند و شاعر معروف عرب جاهلی ( اعشی ) به خاطر همین اصل از پذیرفتن اسلام سر باز زد در حالی که رنج سفر بر خود هموار کرده بود و قصد ملاقات با پیامبر را داشت و هدفش گرایش آیین یکتا پرستی بود.