مشاوره خانواده

خانواده به عنوان اولین کانونی که فرد در آن قرار می‌گیرد دارای اهمیت شایان توجهی است. اولین تأثیرات محیطی که فرد دریافت می‌کند از محیط خانواده است و حتی تأثیرپذیری فرد از سایر محیطها می‌تواند نشأت گرفته از همین محیط خانواده باشد. خانواده پایه گذار بخش مهمی از سرنوشت انسان است و در تعیین سبک و خط مشی زندگی آینده ، اخلاق ، سلامت و عملکرد فرد در آینده نقش بزرگی بر عهده دارد.

خانواده به عنوان اولین کانونی که فرد در آن قرار می‌گیرد دارای اهمیت شایان توجهی است. اولین تأثیرات محیطی که فرد دریافت می‌کند از محیط خانواده است و حتی تأثیرپذیری فرد از سایر محیطها می‌تواند نشأت گرفته از همین محیط خانواده باشد. خانواده پایه گذار بخش مهمی از سرنوشت انسان است و در تعیین سبک و خط مشی زندگی آینده ، اخلاق ، سلامت و عملکرد فرد در آینده نقش بزرگی بر عهده دارد. اهمیت خانواده عواملی چون شخصیت والدین ، سلامت روانی و جسمانی آنها ، شیوه‌های تربیتی اعمال شده در داخل خانواده ، شغل و تحصیلات والدین به وضعیت اقتصادی و فرهنگی خانواده ، محل سکونت خانواده ، حجم و جمعیت خانواده ، روابط اجتماعی خانواده و بی‌نهایت متغیر دیگر در خانواده وجود دارند، شخصیت فرزند ، سلامت روانی و جسمانی او ، آینده شغلی ، تحصیلی ، اقتصادی ، سازگاری اجتماعی و فرهنگی ، تشکیل خانواده او و غیره را تحت تاثیر قرار می‌دهند.خانواده و اهمیت آن در دوره کودکی نوزاد در خانواده به دنیا می‌آید و اولین تعاملات خود را با محیط آغاز می‌کند. در این کانون اولیه اولین تأثیر و تأثرات متقابل آغاز می‌شود و کودک کم کم در فرآیند رشد و اجتماعی قرار می‌گیرد. همانطور که روان شناسان معتقدند سالهای اولیه کودکی نقش بسزایی در رشد شخصیت و آینده او دارد. بیشتر طرحواره‌ها و شناختهای کودک از خود ، اطرافیان و محیط در این دوران شکل می‌گیرد. میزان سلامت جسمانی و روانی کودک بسته به ارتباطی است که خانواده با وی دارد و تا چه حد تلاش می‌کند نیازهای او را برآورده سازد. کودکانی که در این سنین از لحاظ عاطفی و امنیتی در خانواده تأمین نمی‌شوند به انواع مشکلات مبتلا می‌شوند. مشکلات این کودکان اغلب با شیطنتها ، دروغگوییها و حرف نشنیدنهای ساده شروع می‌شود و با توجه به وضع نابسامان خانواده به بزهکاریها و جنایات بزرگسالی منتهی می‌شود. سخت گیری زیاد والدین یا بی‌توجهی آنها ، یا ننر و لوس بار آوردن کودک و برآورده ساختن کلیه نیازهای منطقی و غیر منطقی او ، شخصیت سالمی را به بار نخواهد آورد. سلامت خود خانواده ، تعادل شخصیتی والدین و آشنایی آنها به اصولی که می‌تواند محیط خانواده را سالمتر سازد، بسیار حائز اهمیت است.اهمیت خانواده در دوران نوجوانی نیازهای مرحله نوجوانی دوران حساس است. بطوری که در کنار سایر تحولات و تغییراتی که از جنبه‌های جسمانی و روانی در فرد اتفاق می‌افتد، ویژگی مشترک و مهم دیگر آن دوران ، استقلال طلبی نوجوان در خانواده است. نوجوان می‌خواهد به طریقی رشد استقلال خود را به خانواده ثابت کند و بر این اساس شروع به ایجاد فاصله بین خود و خانواده می‌کند و به گروه همسالان نزدیک می‌شود. در صورتی که خانواده در این دوران به کارکردهای اساسی خود آشنایی نداشته باشد و همچنین با ویژگیهای دوران نوجوانی آشنا نباشد، نخواهد توانست عملکرد تربیتی خود را به نحو احسن ایفا نماید. و چه بسا که اقدامات نادرست از سوی خانواده ، فضای نامناسب موجود در خانواده و غیره ، بیشتر و بیشتر نوجوان را از محیط خانواده دور ساخته و در صورتی که خانواده در گذشته نیز کارکرد تربیتی خود را به شیوه درست اعمال نکرده باشد و فرد از پختگی فکری کاملی برخوردار نباشد با گرایش به زمینه‌های ناسازگارانه مثل عضویت در گروههای افراطی و سایر زمینه‌ها مشکلات فردی و اجتماعی زیادی را به بار خواهد آورد. سخت گیری زیاد والدین و خانواده در این دوران و همچنین سهل‌ گیری و آزاد گذاری آنها فرزند را موجودی سرکش ، طغیانگر و متزلزل بار خواهند آورد. از این گذشته این دوران ، دوران الگو گیری و همانند سازی و لازم است خانواده الگوهای مناسبی را برای نوجوان خود فراهم سازند. میزان حضور خانواده در اجتماع نیز در این اهمیت بسزایی دارد. هابز معتقد است که بسیاری از نوجوانان پریشان حال و آشفته به خانواده‌هایی تعلق دارند که از زندگی اجتماعی مجزا و بیگانه‌اند. خانواده در عین حال که کوچکترین واحد اجتماعی است، مبنا و پایه هر اجتماع بزرگ است. افراد سالم جامعه ، افراد موفق و افراد فعال اجتماعی از داخل خانواده‌های سالم بیرون آمده‌اند و افراد ناسالم پرورش یافته خانواده‌های ناسالم هستند.اهمیت خانواده = سلامت خانواده انحرافات خانواده ، عدم سلامت روانی خانواده ، مشکلات اقتصادی و اجتماعی خانواده از لحاظ تأثیری که روی اعضاء خود دارد جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد پیوند میان خانواده و اجتماع هستند. افراد پرورش یافته در خانواده وارد اجتماع می‌شوند و ویژگیهای سالم یا ناسالم خود را که در خانواده دریافت کرده وارد اجتماع می‌کنند. از این لحاظ سلامت یک جامعه به سلامت خانواده‌های آن وابسته است. لامارک و لوپله و دیگران ، خانواده را مهمترین کانونی می‌دانند که جامعه از آن تغذیه می‌کنند. به این ترتیب فرد در کنار تأثیری که از اجتماع خود می‌پذیرد با توشه‌ای که از خانواده خود دریافت کرده است محیط پیرامون خود را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چنین تأثیراتی علاوه بر مسائل پیرامونی جزئی بلکه بر مسائل کلان اقتصادی - اجتماعی و سیاسی یک جامعه نیز نقش دارند. به این ترتیب به نظر می‌رسد که اصلاح یک جامعه ، پیشرفت و ترقی آن از جنبه‌های مختلف تأثیر اصلاح خانواده ، توجه افراد به اهمیت خانواده و آموزش آنهاست.

اهمیت مشاوره

مهارت‌های زندگی > فرد  - امروزه اهمیت و جایگاه استفاده از خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی بیش از پیش بر ما نمایان است.

در حقیقت هرچه بر میزان تحصیلات و آگاهی مردم افزوده می‌شود و هرچه زمان به جلوتر گام برمی‌دارد، علاقه افراد جهت اخذ مشاوره و راهنمایی از مشاورین باتجربه و خبره بیشتر و بیشتر می‌شود.
شاید بتوان گفت در جامعه ما دیدگاه مردم نسبت به مشاوره نسبت به 2دهه پیش مثبت‌تر و بهتر شده است. اگر زمانی تصور بر این بود که روانشناسان صرفا با بیماران روانی سر و کار دارند و هرکس تحت نظر روانشناس یا روانپزشک باشد، فردی است مسئله‌دار و نمی‌توان روی او حسابی باز کرد، حالا بسیاری از خانواده‌ها متوجه غیرمنطقی بودن این نوع طرز فکر شده و با روی گشاده به روانشناسی و مشاوره نگریسته و از این خدمات استفاده می‌‌کنند.

حالا دیگر کمتر کسی یافت می‌شود که مراجعه به روانشناس یا مشاور را محدود به وجود بیماری روانی بداند و دیگر اینکه استفاده از تجربیات کسانی که از این خدمات بهره‌مند شده و نتیجه مطلوب‌تری گرفته‌اند منجر به ایجاد رویکرد مناسب‌تری به این موضوع شده است. امروزه با جا افتادن بیشتر این نقش و افزوده شدن بر تعداد روانشناسان و مشاورین و همچنین گسترش دفاتر و کلینیک‌های مشاوره،‌ دسترسی افراد جهت مراجعه و گرفتن مشاوره بیشتر شده تا آنجا که در حال‌حاضر در دادگاه‌ها، کلانتری‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی نیز شاهد حضور روانشناسان و مشاورین هستیم.

موضوعات زیادی هستند که می‌توان برای آنها از نظرات تخصصی مشاورین و روانشناسان استفاده کرد؛ از جمله:مشاوره پیش از ازدواج، مشکلات بین فردی زوجین و والدین با فرزندان یا فرزندان با والدین، مشاوره شغلی، مشاوره تحصیلی، اعتیاد، پرورش و تربیت کودکان و نوجوانان، اضطراب، افسردگی، وسواس، تشخیص عقب‌ماندگی ذهنی و بیش‌فعالی، سنجش هوش، سنجش رغبت شغلی و....
حیطه‌های کاری مشاورین بسیار گسترده شده و روانشناسان و مشاورین در صور مختلفی مشغول کمک‌رسانی به همنوعانشان هستند از جمله؛ مشاوره فردی و گروهی، کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی و مشاوره تلفنی.

مشاوره خانواده

مشاوره خانواده به ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه مسائلی می‌پردازد که به نحوی با خانواده و مسائل آن مرتبط است. نمونه‌ای از این مسائل عبارتند از ازدواج و تشکیل خانواده (تربیت فرزندان) شیوه‌های ارتباطی مؤثر بین همسران بررسی اختلافات خانوادگی و ارائه راه کارهای مناسب برای درمان مشکلات نوجوانی و مشاوره و شناسایی مشکلات روحی و ... .

اهمیت و لزوم مشاوره خانواده

با توجه به شیوه‌های زندگی نوین و پیچیده‌تر شدن شرایط زندگی افراد با استرسها و فشارهای حاصل از این زندگی مواجه هستند. مشاوره خانواده فرآیندی است که راه کارهای مناسب برای سازگاری افراد با این شرایط و مدیریت استرس فراهم می‌سازد. علاوه بر این چنین شرایط پیچیده زندگی نیاز افراد به دریافت اطلاعات مناسب در زمینه‌های مختلف را موجب می‌شود. از اینرو مشاوره خانواده چنین وظیفه‌ای را بر عهده می‌گیرد، به ارائه راهنمایی ، اطلاع رسانی و حل مسائل خانوادگی مبادرت می‌ورزد.

موضوعات قابل طرح در مشاوره خانواده

هر چند می‌توان گفت که بطور کلی تمام زمینه‌هایی که با خانواده و مسائل آن مرتبط هستند به عنوان موضوع قابل طرح در مشاوره خانواده مطرح هستند، اما به مواردی از موضوعات رایج در این فرآیند اشاره می‌شود:

ازدواج و تشکیل خانواده یا مشاوره قبل ازدواج

هر چند مشاوره قبل از ازدواج عموما اصطلاح کلی‌تری است و زمینه‌های مختلف را در جریان ازدواج در بر می‌گیرد از جمله مشاوره‌های پزشکی و ژنتیکی. اما مشاوره قبل از ازدواج از لحاظ روان شناختی موضوع بسیار مهمی است که امروزه مورد توجه فراوان قرار گرفته است. آشنایی افراد با مشکلاتی که اغلب بعد از ازدواج منجر به پدیده‌های شومی چون طلاق می‌شود، انگیزه افراد را برای انجام مشاوره قبل از ازدواج از لحاظ روان شناختی برانگیخته است. چنین فرآیندی به جوانانی که قصد ازدواج با یکدیگر را دارند کمک خواهد کرد، اطلاعات مناسب و کاملتری از ویژیگیهای یکدیگر کسب کنند و تنها به معیارهای ظاهری به عنوان ملاک انتخاب همسر توجه نکنند. در این راستا روانشناسان و مشاوران کمک شایان توجهی در جهت شناسایی افرادی که ازدواج آنها با یکدیگر اغلب مشکل آفرین بوده و ازدواجهای ناموفقی را سبب می‌شوند، می‌نمایند. به عنوان مثال ازدواج یک فرد درون گرا با یک فرد برون گرا و در سطوح تخصصی‌تر ، افراد ناایمن اجتنابی با افراد ناایمن دوسوگرا. مشاوران خانواده در این فرآیند از انواع مصاحبه و در صورت نیاز از آزمونهای روانی استفاده می‌کنند.

تربیت فرزندان

مقوله تربیت فرزندان از موضوعات بسیار مهمی است که اغلب مشاوران خانواده ، مراجعین زیادی در این راستا دارند. بطوری که خانواده‌ها با افزایش اطلاعاتی که در زمینه تربیت مناسب فرزندان و لزوم آن پیدا کرده‌اند و رغبت فزاینده در جهت آموزش راهکارهای مناسب برای تربیت کودکان و نوجوانان خود نشان می‌دهند. در این زمینه خدمات مشاوران ممکن است درزمینه آموزش و ارائه راهنمایی باشد و یا زمینه حل یک مشکل تربیتی. در موضوع اول مشکلی اتفاق نیافتاده و خانواده راغب است به صورت پیشقدم مطالبی مفید را در زمینه تربیتی بیاموزد، اما در موضوع دوم اغلب بعد از بروز مشکل است که خانواده مراجع می‌کنند و در جهت حل مشکل اقدام می‌کند. به عنوان مثال خانواده‌هایی که متوجه شده‌اند فرزند آنها مدتی است دروغهای زیاد می‌گوید.

شیوه‌های ارتباطی مناسب بین همسران

روابط موجود بین اعضاء خانواده در سلامت خانواده و اعضاء آن از جنبه‌های مختلف جسمی ، روانی و اجتماعی اهمیت فراوانی دارد. بسیاری از مشکلاتی که بین همسران رخ می‌دهد و گاه آنها را تا مرحله طلاق پیش می‌برد به خدشه بودن روابط بین آنها مربوط است و اگر بررسی دقیقی صورت بگیرد، می‌بینیم که در واقع هیچ مشکل جدی و حادی مطرح نبوده است. در این مقوله مشاوره خانواده تلاش می‌کند به همسران بعد از تشکیل خانواده آموزشهای لازم را بدهد، به آنها را در شناخت یکدیگر کمک نماید. همچنین به آنها کمک خواهد کرد شکل مناسبی به روابط خود بدهند، شیوه‌های مناسب ارتباط با یکدیگر بشناسند و از همه مهمتر به تفاوتهای موجود بین زن و مرد که اغلب مشکلات ارتباطی را به بار می‌آورد، آشنا شوند.

بررسی اختلافات خانواده و ارائه راهکارهای مناسب

هر چند وجود برخی مشکلات در اکثر خانواده‌ها به صورت جزئی و خفیف طبیعی به نظر می‌رسد، اما خانواده‌هایی نیز وجود دارند که با مشکلات حادتری روبرو هستند. بحث و بررسی این نوع اختلافات در جریان مشاوره خانواده اغلب کمک شایان توجهی به این خانواده‌ها می‌کند. هر چند در گذشته حل چنین مسائلی اغلب به صورت ریش سفیدی و کمک بزرگان خانواده صورت می‌گرفت. ولی آنچه اهمیت مشاوره خانواده را امروزه در این قبیل مسائل بارزتر می‌سازد دور شدن خانواده‌ها از یکدیگر و فقدان اطلاعاتی مناسب افراد در زمینه مسائلی است که خانواده با آن روبروست. در چنین جلساتی اغلب اعضاء مشکل‌دار و حتی اعضاء غیر مشکل‌دار شرکت می‌کنند. از جمله این مشکلات عبارتند از اختلافات مربوط به خانواده‌های همسران ، دخالت آنها و یا سایر عوامل و ... .

مشکلات روحی اعضاء خانواده

وجود یک عضو که از لحاظ روانی دارای مشکلاتی است تأثیرات زیادی روی بافت خانواده دارد. این مشکلات چه خفیف باشند مثل یک افسردگی خفیف و چه عمیق باشند، مثل وجود یک فرد اسکیزوفرن یا عقب مانده ذهنی در خانواده قابل توجه هستند. با توجه به اینکه این دسته از مشکلات اغلب کل اعضاء را می‌تواند به نحوی تحت تاثیر قرار دهد مشاوره با کل اعضاء خانواده لازم به نظر می‌رسد. به عنوان مثال آموزش خانواده‌ای که یک عضو معتاد دارد. به عبارتی مشاوره خانواده در این کارکرد خود علاوه بر شناسایی و ارجاع مناسب اختلالات روانی مثل انواع افسردگی ، اضطرابها ، اختلالات شخصیت ، اختلالات روان تنی ، اختلالات جنسی ، اختلالات سوء مصرف مواد ، آموزشهای لازم را برای سایر اعضاء سالم خانواده ارائه می‌کند.

وضعیت فعلی مشاوره خانواده در ایران

امروزه در کشور ایران ما این فرآیند گسترش فراوانتری نسبت به گذشته پیدا کرده است. مردم اطلاعات بیشتری در زمینه انواع مشکلات پیدا کرده‌اند و به لزوم انجام مشاوره تمایل بیشتری نشان می‌دهند. با افزایش گرایش مردم به انجام مشاوره‌های خانواده در زمینه‌های گوناگون ، مراکزی که چنین خدماتی را ارائه می‌دهند نیز افزایش چشم گیری داشته‌اند. این مراکز در دو دسته دولتی و خصوصی انجام وظیفه می‌کنند. استفاده از خدمات دولتی به علت پایین بودن هزینه جلسات که اغلب تعداد جلسات هم زیاد است طرفداران بیشتری پیدا کرده است. مراکز وابسته به بهزیستی ، بیمارستانها ، ادارات بیمه و کارخانجات معمولا چنین خدماتی را ارائه می‌کنند.

اهمیت مشاوره در نهاد مقدس خانواده

گروه استان ها - مشاوره خانواده فرآیندی است که راهکارهای مناسب برای سازگاری افراد با شرایط و مدیریت استرس را فراهم می سازد.

 تاثیر نهاد مقدس خانواده بر شکل گیری شخصیت افراد به ویژه فرزندان غیر قابل انکار است. خانواده متعادل که همه اعضای آن از مهارت های لازم برای ایفای نقش های خود آگاهی دارند و از تداخل نقش ها و احساس نا امنی در آن خبری نیست می تواند احساس تعلق و ارزشمندی را در تمام افراد عضو حفظ و تقویت کند.

برای رسیدن به این شرایط مطلوب ، مشاوران خانواده می توانند با مداخله به هنگام و نگاهی آسیب شناسانه از بروز بحران های خانوادگی بکاهند و میزان سازگاری و تعامل سازنده بین اعضاء و خانواده را ارتقا بخشند.

امروزه اهمیت و لزوم مشاوره خانواده با توجه به شیوه های زندگی نوین و پیچیده ترشدن شرایط زندگی و استرس های حاصل از این زندگی ماشینی دو چندان شده است.

مشاوره خانواده فرآیندی است که راهکارهای مناسب برای سازگاری افراد با شرایط و مدیریت استرس را فراهم می سازد .

علاوه بر این ، چنین شرایط پیچیده زندگی نیاز افراد را به دریافت اطلاعات مناسب در زمینه های مختلف موجب می شود.

از این رو مشاوره خانواده چنین وظیفه ای را به عهده می گیردو به راهنمایی، اطلاع رسانی و حل مسائل خانوادگی مبادرت می ورزد.

موضوعات قابل طرح در مشاوره خانواده هر چند می توان گفت که به طور کلی تمام زمینه هایی که با خانواده و مسائل آن مرتبط هستند به عنوان موضوع قابل طرح در مشاوره خانواده مطرح هستند ، اما در ادامه به مواردی از موضوعات رایج در این فرآیند اشاره می کنیم:

- تربیت فرزندان از موضوعات بسیار مهمی است که اغلب مشاوران خانواده ، مراجعان زیادی را در این راستا دارند.

به طوری که خانواده ها با افزایش اطلاعاتی که در زمینه تربیت مناسب فرزندان و لزوم آن پیدا کرده اندو توجه فزآینده ای به منظور آموزش راهکارهای مناسب برای تربیت کودکان و نوجوانان خود نشان می دهند.

در این زمینه ممکن است مشاوره به منظور آموزش و ارائه راهنمایی  مدنظرباشد و یا حل یک مسئله تربیتی

 در موضوع اول مشکلی اتفاق نیافتاده است و خانواده راغب است به صورت پیش قدم مطالبی مفید را در زمینه تربیتی بیاموزد.اما در موضوع دوم اغلب بعد از بروز مشکل است که خانواده مراجعه و در جهت حل مشکل اقدام می کند.

-  مشاوره ممکن است به سبب آموزش مهارت های ارتباطی بین همسران و روابط موجود بین اعضای خانواده  باشد که این نیزدر سلامت خانواده و اعضای آن از جنبه های مختلف جسمی،روانی و اجتماعی اهمیت فراوانی دارد.

درواقع باید بگوئیم بسیاری از مشکلاتی که بین همسران رخ می دهد و گاه آنها را تا مرحله طلاق پیش می برد به خدشه دار بودن روابط بین آنها مربوط است و اگر بررسی دقیقی صورت بگیرد می بینیم که در واقع هیچ مشکل جدی و حادی مطرح نبوده است.

در این مقوله مشاور خانواده تلاش می کند به همسران بعد از تشکیل خانواده آموزش های لازم را بدهد و به آنها در شناخت یکدیگر کمک کند.

 همچنین  مشاور به زوجین کمک خواهد کرد شکل مناسبی به روابط خود بدهند .

 شیوهای مناسب ارتباط با یکدیگر را بشناسند و از همه مهم تر با تفاوت های موجود بین زن و مرد که اغلب مشکلات ارتباطی را به بار می آورد، آشناشود.

- بررسی اختلافات خانواده و ارائه راهکار های مناسب ، هر چند برخی مشکلات در اکثر خانواده ها به صورت جزئی و خفیف طبیعی به نظر می رسداما خانواده هایی نیز وجود دارند که با مشکلات حادتری روبه رو هستند.

بحث و بررسی این نوع اختلافات در جریان مشاوره خانواده اغلب کمک شایان توجهی به این خانواده ها می کند.

هر چند در گذشته حل چنین مسائلی اغلب به صورت ریش سفیدی و کمک بزرگان خانواده صورت می گرفت ولی آن چه اهمیت مشاوره خانواده را امروزه در این قبیل مسائل بارزتر می کند دور شدن  اعضای خانواده  از یکدیگر وضعف آگاهی های  افراد در زمینه مسائلی است که خانواده با آن روبروست.

اهمیت و ضرورت خدمات مشاوره

     مشاوره فعالیتی تخصصی است که در یک فرایند ارتباط مشاوره ای، مشاور و مراجع به تجزیه و تحلیل مشکل و پیدا کردن راه حل های مناسب می پردازند. مراجع از طریق گفتگو با مشـاور، در جوی آکنده از تفاهم و همـدلی، خود را بهتر می شناسد، چگونگی تصمیم گیری را می آموزد و در نهایت راه حل مناسب را برای حل مشکل خود پیـدا می کند . مشکل مراجع ممکن است در زمینه های مختلف و متعددی از قبیل: ذهنی، اخلاقی، عاطفی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، تحصیلی، تربیتی، شغلی، شخصیتی و... باشد. مشاور می تواند فضایی همراه با درک، همدلی و تفاهم به وجود آورد تا مراجع احساس آرامش و امنیت کرده و مسائل خود را صادقانه مطرح نماید.

روش های مقابله با مشکلات

     از زمان پایه ریزی علم مشاوره در کشور عزیز ما 2 تا 4 دهه می گذرد؛ ولی گذشت این مدت زمان نتوانسته است آن گونه که باید و شاید، خدمات مشاوره ای را مطرح سازد و مراکز مشاوره متناسب با آن گسترش یابند. معمولاً افراد در برخورد با مشکلات، واکنش های گوناگونی از خود نشان می دهند: عده ای برای حل مشکلات خود به ریش سفیدان، فامیل و بستگان، اعضای خانواده، دوستان و همکاران و ... مراجعه می کنند. برخی دیگر مشـکلات را در درون خـود نهادینه کرده و با آن مأنـوس می شوند؛ این قبیل افراد به دلیل حجم مشغله های جسمی و روحی، توجه چندانی به مشکلات خود نشان نمی دهندوحتی عده ای ناآگاهانه، سررشته ی زندگی خود را به دست فال گیرها، رمالان، دعانویس ها و افراد غیر متخصص می سپارند که نه تنها برای دردهای خود درمانی نمی یابند، بلکه مشکلات و خطرات بزرگتر و بیشتری را به جان می خرند. البته در این بین عده ی معدودی نیز هستند که بنا به درک شرایط و اهمیت موضوع، جهت بررسی و پیشگیری از روند وخامت و نیز درمان مشکلات و اختلالات مربوطه، به مراکز مشاوره مراجعه می نمایند. بدتر از آن زمانی است که افرادی خیرخواه، سعی در ارجاع افـراد نیازمند به دریافت خدمات مشاوره دارند ، که با مقاومت شدید آنها مواجه می شوند. این دسته از افراد بر این باور هستند که: «مگر من دیوانه هستم که باید به مشاوره مراجعه کنم؟!» در صورتی که افرادی که از واقعیت و منطق دوری گزیده اند، باید به تیمارستان ها ارجاع داده شوند.

اهداف مشاوره

     امروزه خدمات مشاوره بر سه محور رشد، پیشگیری و درمان مبتنی است. امر مشاوره ضمن آن که موجبات تسهیل رشد مراجعان را فراهم می سازد، با افزایش دانش و مهارت های افراد، از بروز بسیاری از مسائل و مشکلات روزمره پیشگری می کند. علاوه بر این در مواردی که افراد، دچار مشکلات پیچیده و بحران های حاد می گردند، با استفاده از فنون و تخصص های مشاوره ای، می توان نسبت به کاهش و یا رفع و حل آنها اقدام کرد. باور ما بر این است که هر مشکلی، راه حل و یا راه حل های متعدد و مختلفی دارد و نباید تسلیم مسائل و مشکلات شد؛ فقط باید چاره ی کار را درست و منطقی و عاقلانه، چه به تنهایی، و چه با مشاوره، پیدا کرد.

     اهل فن، مشاوره را تنها راه پسندیده و عقلانی برای حل مشـکلات کنـونی می دانند؛ البتـه بخشی از کارهای مشـاوره ای، می تواند توسط پدر و مادر و یا معلمان انجام گیرد و یا روحانیون می توانند در خصوص مسائل اعتقادی، مشاور خوبی باشند؛ ولی واقعیت امر این است که در بعضی موارد، مشکلات خاصی وجود دارد که درسایه ی مشاوره به وسیله ی افراد متخصص قابل حل است؛ مانند: اضطراب، افسردگی، وسواس و ... . این مشکلات، مسائل ساده ای نیستند که توسط والدین، معلمان و حتی پزشکان درمان گردد. کودکی که دست به دزدی می زند، نوجوانی که دچار خودارضایی است، جوانی که در مرحله ی خودکشی قرار می گیرد، دختر و یا پسری که قصد ازدواج دارند، همسـرانی که با هم سازگار  نبوده و درصدد طلاق برآمده اند، والدینی که در تربیت فرزند خود با مشکل مواجه هستند، دانش آموزی که در راه کسب موفقیت، ناکام مانده است و هرکس که در کار خود چندان موفق نیست، فقط و فقط از طریق ارائه ی خدمات تخصصی مشاوره ای توسط مشاوران ماهر و توانمند امکان بهبودی وجود دارد، که با فنون و تخصص خود، علل انحراف و اختلال را ریشه یابی کرده و نسبت به درمان آن اقدام می کنند.

اصول کار مشاور

þ رعایت اصل احترام به انسان ها با هر دیدگاه و مشکلی که دارند(پذیرش غیر شرطی)

þ پایبندی به اصل رازداری و دقت در حفظ و بایگانی اطلاعات به دست آمده در مورد مراجعان

þ برقراری روابط انسانی مطلوب و مناسب با مراجعان

þ برخورداری از اطلاعات علمی و تخصصی بالا در زمینه ی مشاوره و روان شناسی و موضوعات مرتبط

þ درک صحیح نیازها، احساسات، افکار و مشکلات مراجعان و کاربرد واکنش های مناسب و دقیق فراخور مسئله

پیشنهادات

- خدمات مشاوره ای نقش بسیار مهمی در کاهش معضلات و آسیب های اجتماعی خواهد داشت و بهره گیری از این خدمات در کاهش مشکلات نوجوانان و جوانان و حتی خانواده ها، کاملاً مفید و مؤثر خواهد بود.

- استفاده از خـدمـات مشـاوره به هیچ وجه، به این معنی نیست که فرد دچار ضعف و یا اختلال روحی و روانی است؛ بلکه درحال حاضر، مشاوره دراکثر کشورهای پیشرفته، در بین افراد عادی نیز مرسوم است. اگر انسان در هر موقعیت و شرایط، تشخیص دهـد که جهت بررسی و حل بهتر مسائل و مشکلات خـود می تواند به مشاوره مراجعه نماید، نشان از رشد وی دارد.

- متأسفانه دیده شده است که برخی از افراد بی اطلاع، تعریف اشتباه و نامطلوبی از مشاوره ارائه می دهند طوری که فضای تنفر و بدبینی را در مردم ایجاد می کند؛ در صورتی که مشاور در مقابل مراجع قرار ندارد و با هدف کمک به افراد، جهت رشد و پیشرفت وی در امور زندگی و ... به فعالیت می پردازد.

- اولیای مدارس و یا والدین، زمـانی اقدام به ارجاع افراد می کنند که کار خیلی سخت شده و تغییر و اصلاح به مدت زمان بیشتری نیاز دارد که این خود هزینه ی بیشتری می طلبد.آیاپیشگیری بهتر ازدرمان نیست؟!

- برخی از افراد و یا مراجعان انتظار دارند که مشاور در اسرع وقت نسبت به بررسی و حل مسائل و مشکلات آنها اقدام نماید؛ در صورتی که مشاوره یک فرایند(چند جلسه ای) است و مسئله و یا مشکل آنها به صورت ناگهانی به وجود نیامده است که به یکباره مرتفع گردد.

- اکثر بیماری ها، روان تنی بوده و در صورت اقدام به موقع، نیازی به مصرف دارو ندارد؛ تمام انسان ها نیاز به آموزش دارند تا آسیبی نبینند و در صورت برخورد با مسائل، بتوانند آنها را حل نمایند؛ در غیر این صورت، جلوگیـری از استمـرار و افـزایش اختـلال، ضـروری به نظر می رسد. اگر پیشگیری به عمل نیاید، درمان باید صورت گیرد که تمام این مراحل، از طریق مشاوره میسر و امکان پذیر است.