ضعف تحقیق در مدارس

دانش آموز مقطع راهنمایی در همین اولین ماه سال تحصیلی خطاب به پدر و مادرش می‌گوید که معلمشان در زمینه بهداشت دختران از همه بچه‌ها تحقیق می‌خواهد. دانش آموز کلافه است و نمی‌داند چگونه تحقیق بنویسد. اولیاء متوجه کلافگی می‌شوند به هر دری می‌زنند تا به کمک فرزندشان بروند. پدر موضوع را حتی به کانون اداره وشرکت می‌کشاند و از همکاران خود می‌خواهد به کمک فرزندش بشتابند! یکی از همکاران دست به کار می‌شود و اینترنت مقاله‌ای را به سرقت برده و به پدر دانش آموز می‌دهد. پدر نفس راحتی می‌کشد و تحقیق دیگران را به فرزندش هدیه می‌دهد... دانش آموزی که به زعم خود اولین بار است موضوع را شنیده است!
آنچه را که ما در نظام آموزشی کم داریم تبلیغ درست علم است. یعنی در نظام آموزشی ما آن علمی تبلیغ می‌شود که در چارچوب کتاب‌های درسی باشد و برای همان نیز امتیاز و نمره قرار می‌دهیم در حالیکه این شیوه دانش آموز را از علم دور می‌سازد و همانگونه که از سالهای اول دبستان فاصله می‌گیرد فعالیت‌های آموزشی برای بسیاری از دانش آموزان ما هم از سر اجبار خواهد شد که نشان می‌دهد شیوه‌های آموزشی مدارس ما با خواسته‌های علمی دانش آموزان متوازن نیست.

مدتی است که در مدارس خصوصا در بخش ابتدایی و راهنمایی معلمان در راستای افزایش سطح فکری و همچنین تشویق به مطالعه از دانش آموزان تحقیقاتی را مطالبه می‌کنند و برای آن نمره قرار می‌دهند که چون دانش آموزان در آن باره توجیه نشدند و از علم و شیوه تحقیق و پژوهش هم بیگانه هستند کار خود را به اولیا می‌سپارند و آندسته از اولیا هم که بی‌سواد هستند و در این زمینه نمی‌توانند کمکی به فرزندان خود نمایند برای انجام آن با دشواریهایی روبرو می‌شوند.
البته اینکه نیت معلم و آموزش وپرورش در این زمینه خیر است و می‌خواهند دانش آموزان را با موضوع درگیر سازند فی نفسه مذمون نیست اما چون این کار عمدتا از سوی دانش آموزان انجام نمی‌شود و دانش آموز نمی‌داند چه کاری انجام می‌دهد دیگر نمی‌توان بر آن عنوان تحقیق گذاشت. یعنی وقتی این دانش آموزان اصلا اصل مساله را درک نکردند چگونه می‌توان از آنها انتظار حل مساله را داشت
تحقیق و پژوهش کاری پسندیده و البته سخت است همچنانکه از هر چند هزار نفر در هر جامعه‌ای دو یا سه نفر محقق و پژوهشگر می‌شوند. در سطح مدرسه هم باید معلم و مدیر به خوبی از این موضوع آگاه باشند و هم اولیا و دانش آموزان آن را به درستی هضم کنند تا در نهایت وقتی کار به دست دانش آموز می‌رسد. تحقیق به عاملی برای باز شدن افق جدیدی محسوب شود.
در این خصوص خانم قاسمی مادر دانش آموز کلاس پنجم ابتدایی به گزارشگر ما می‌گوید: اعتدال و میانه روی در همه امور سفارش شده وقتی ما به مدرسه می‌رفتیم والدین ما جز برای گرفتن کارنامه به مدرسه نمی‌آمدند اما امروزه والدین به خصوص مادران با مشکلات فراوان بچه‌ها روبرو هستند و اصلا خود را موظف به حل مسائل آنها می‌کنند. من شخصا به همکاری با مدرسه و معلم معتقدم ولی نباید مسئول تحقیقات و برنامه‌های کلاس او باشم. چرا یک معلم بچه‌ها را موظف به اجرای تحقیقی می‌کند که خود دانش آموز نمی‌تواند در آن هیچ دخالتی داشته باشد. چون به اندازه فهم و درک او نیست.
وی در ادامه می‌گوید: درست است که در مدرسه پسرم به آموزش کامپیوتر اقدام کرده‌اند. ولی یک دانش آموز کلاس پنجم چگونه می‌تواند از ویروس کامپیوتر آگاهی داشته باشد تا حدی که در مورد آن بتواند تحقیق کند شاید او از طریق کلاسهای آموزشی مختصری بتواند یاد بگیرد اما تحقیق در این مورد کار مقاطع بالاتر است. من ناچار شدم ابتدا به خانه دوست و آشنا سر بزنم ولی وقتی مطمئن شدم کسی نمی‌تواند کمکی کند از طریق یک خدمات کامپیوتری 10 صفحه مطالب اینترنت را خریداری کردم چون معلمش گفته بود که 10 صفحه کمتر نشود. شاید باورتان نشود وقتی به خانه آوردم پسرم حتی نمی‌توانست آن را روخوانی کند ولی معلم بدون توجه به این مسئله نمره کامل را نه به او بلکه به زحمات و هزینه‌ای که متقبل شدم داده است. من بارها به خود گفتم اگر هدف پرورش نسلی خردمند و باتفکر است که البته و صدالبته اینگونه معلمان راه را به بیراهه رفته‌اند. تنها ثمره‌اش این است که دانش آموزان افرادی متکی وابسته و بدون فکر و اندیشه تربیت شوند و حتی از اعتماد به نفس پایینی برخوردار می‌شوند چون وقتی به پسرم می‌گویم خودت مطالعه کن و بنویس می‌گوید معلم به تحقیقات پیش پا افتاده من نمره‌ای نمی‌دهد.
این مادر خسته و غمگین در ادامه می‌گوید: فقط‌ای کاش این مطالب به گوش معلمین و مسئولین برسد تا شاید در آینده کمی از کارها و دوندگی‌های ما را کم کنند. والا بعید نیست که یک روز ما به جای بچه هایمان به مدرسه برویم. و بچه‌ها بیرون از کلاس به تفریح و سرگرمی مشغول شوند واقعا گناه ما چیست
خانم بابایی مادر دانش آموز کلاس سوم راهنمایی نیز در این باره به گزارشگر ما می‌گوید: من سواد آن چنانی ندارم ولی می‌دانم معلم باید چیزی را از دانش آموزان بخواهد که آنها بتوانند خودشان آن را انجام دهند. ولی متاسفانه سال
قبل که معلمش تحقیق گفت و من نسبت به کار دخترم بی‌اعتنا بودم اما وقتی از مدرسه می‌آمد پژمرده و ناراحت بود. به زودی متوجه شدم او از کارهای تحقیق خود نمره‌ای نمی‌گیرد. دست به کار شدم و ازسایر مادران پرس وجو کردم و فهمیدم اکثر آنها مطالب را یا خریداری می‌کنند و یا از دوست و آشنا کپی می‌کنند و خلاصه اینکه بچه‌ها خود در نوشتن تحقیق دخالتی ندارند.
وی می‌افزاید: راستش شوهرم یک کارگر است و درآمد آنچنانی ندارد ولی توانستم آخرین تحقیق دخترم را از یکی از اقوام با هزار خواهش و تمنا بگیرم. احساس خوبی نداشتم ولی به خاطر شادی دخترم تحمل کردم. ولی دوست ندارم دوباره این کار را انجام دهم واقعا مانده‌ام چه کنم
وی در ادامه می‌گوید: اگر هدف از این تحقیقات رنجاندن دل مادران بی‌سواد و مستضعف باشدکه البته موفقیت حاصل شد. ولی اگر هدف آموزش بچه‌های ما و باسواد کردن آنهاست که من چنین چیزی را نمی‌بینم. من از مسئولین می‌خواهم بر کار مدارس و برنامه‌های معلمان دخالت داشته باشند تا بچه‌های ما آن قدر از درس و کلاس و تحقیق متنفر نشوند قطعا اشکال کار در شیوه و عمل معلمان است که باید در آن دقت نظر داشته باشند.
آقای محمدحسین مهدوی یکی از دانش آموزان سال دوم دبیرستان نیز در این باره می‌گوید: به نظر من تحقیق نوشتن دیگر از مد افتاده. وقتی اینترنت به یک چشم بهم زدن کار ما را راه می‌اندازد دیگر چرا به سراغ کتابهای مختلف برویم و با فرصت کمی که معلم به ما می‌دهد آن را مطالعه کنیم و تحقیقی بنویسیم. اکثر دوستان من وقتی معلم تحقیقی می‌خواهد یا از چندین دانش آموز فعال به طور پراکنده تقلب می‌کنند تا مطالب مانند هم نباشد و یا از یک خدمات کامپیوتری کمک می‌گیرند.
حذف آدرس اینترنتی و گذاشتن یک کادر زیبا به ما کمک می‌کند تا معلم متوجه نشود که مطالب از اینترنت گرفته شده حتی ترتیب مطالب را هم پس و پیش می‌کنیم و خلاصه اینکه بسیار راحت‌تر از آنچه که فکر کنید به یک تحقیق جامع و کامل دست پیدا می‌کنیم !
وی در ادامه می‌گوید: البته تحقیق هم کمک می‌کند که نمره امتحان بالاتر رود. و هم امروز به یک پرستیژ برای معلم‌ها تبدیل شده و خلاصه اینکه ما هدفی جز این نمی‌بینیم و اکثر بچه‌ها هیچ رغبتی نشان نمی‌دهند ولی چون یک کمک نمره است ناچارند آن را انجام دهند والا ارتقا سطح دانش و فکر و فرهنگی در این مساله دیده نمی‌شود و مثل بسیاری از مسائل امروزی ما جنبه ظاهری دارد. و حتی بسیاری از دبیران تصور می‌کنند تحقیقات سطح بالا و دور از توانایی بچه‌ها نشانه سواد و درک بالای آنهاست. که آن را به رخ دبیران و کادر دفتر می‌کشند و این مسئله را ما بچه‌ها فهمیدیم نمی‌دانم آیا مسئولین مدرسه هم فهمیده‌اند !
آقای هوشمند ولی یک دانش آموز هم در این باره می‌گوید: اهمیت نقش سازنده مطالعه و پژوهش بر هیچ کسی پوشیده نیست و البته در این زمینه اعتقاد عمیق داریم و بی‌تردید عاملی برای رشد پویایی فرد و در نهایت جامعه می‌شود اما متاسفانه عدم آگاهی بسیاری از معلمان نسبت به چگونگی ایجاد رغبت و عادت به مطالعه سبب شد تا امروز یکی از مشکلات بچه‌ها نوشتن و ارائه تحقیق باشد. در واقع اگر بخواهیم در این مسیر گام درستی برداریم اولا باید به آگاهیهای وسیعی درباره شغل معلم و کار تعلیم و تربیت دست یابیم. که در آن صورت نتایج بهتری حاصل خواهد شد. یک معلم باید بداند چگونه می‌تواند به دانش آموزان کمک کند تا بتواند در آنها ایجاد انگیزه کند.
وی ادامه می‌دهد: معلمان باید در طرح یک تحقیق علاقه دانش آموزان را درنظر بگیرند و حتما در این زمینه از آنها نظرخواهی شود چرا که یک دانش آموز وقتی به عقایدش احترام گذاشته شود معلم و کلاس و برنامه‌های دیگر آن را دوست دارد. و در غیر این صورت انگیزه او کاهش می‌یابد و در واقع فعالیت‌های آموزشی باید به گونه‌ای باشد تا بچه‌ها احساس بهتری نسبت به آن داشته باشند و آنها را شاد و پرنشاط کند. بی‌تردید تمامی این موارد سبب می‌شود تا دانش آموزان رابطه نزدیک‌تری به معلمشان داشته باشند و جدی‌تر کار کنند و بهتر یاد بگیرند. و چه خوب است معلم خوب و دلسوزش او را هدایت و راهنمایی کند تا بتواند تجربه‌های جدیدی کسب کند.
وی می‌افزاید: ثانیا باید هنگام ارائه تحقیق خود معلم نیز پیش از آن این کار را انجام داده باشد تا نسبت به آن موضوع اطلاعات کافی داشته باشد و بتواند با بحث و پرسش در کلاس کمک‌های موثری به دانش آموزان بدهد مثلا 10 دقیقه آخر کلاس را برای راهنمایی و رفع اشکال اختصاص دهد تا آنها بتوانند پس از چند جلسه تحقیق خوبی را ارائه دهند.
وی در ادامه می‌گوید: ارائه تحقیق اگر اصولی باشد برای بچه‌ها بسیار لذت بخش است چون از این طریق به تجربه‌های زیادی می‌رسند. پس خوب است برای رسیدن به این هدف اولا در حد توانایی و فهم و درک آنها موضوعی را انتخاب کنیم و ثانیا بهتر است کار را به شکل گروهی بخواهیم تا هر کدام از اعضا گروه به سراغ یکی از منابع داده شده بروند. و بهتر است برای هر موضوع چندین منابع که ترجیحا داخل کتابخانه مدرسه است داده شود.
وی که خود در عرصه تحقیق و پژوهش در سطح وزارتخانه کار می‌کند در ادامه می‌گوید: بسیاری از همکاران به همان مطلب مکتوب کفایت می‌کنند و حتی به مطلب تایپ شده نمره‌ی بهتری می‌دهند. در حالیکه اولا نوشتن تنها کافی نیست. چون باید در توضیح بچه‌ها از آن موضوع خواسته شود تا هم آن دانش آموز را محک بزنند و هم به دیگر دانش آموزان کلاس اطلاعاتی داده شود. و ثانیا این که بچه‌ها باید بفهمند که برای خط خوش آنها ارزش قائل هستیم و بی‌تردید تایپ هم این فرصت را از بچه‌ها می‌گیرد تا بتوانند خط خوش خود را به معرض نمایش بگذارند. و هم خانواده‌ها را مجبور به پرداخت هزینه‌ای می‌کنند.
آقای هوشمند در ادامه می‌گوید: بچه‌ها باید از همان ابتدا بفهمند که برای کاری که نکرده‌اند و زحمتی نکشیده‌اند بهایی داده نمی‌شود که تا روح خودباوری خردمندی و خودساختگی در آن‌ها پرورش یابد. والبته در این مسیر سخت گیری بیش از حد سبب می‌شود تا دانش آموز خسته و دلزده شود پس بهتر است همه چیز را از آنها عالی و بهترین طلب نکنیم بلکه توان و فهم آنها را نیز درنظر بگیریم تا هم به مهارت‌های بیشتری در زندگی دست یابند و هم افرادی ناامید و وابسته تربیت نشوند. متاسفانه بسیاری از اوقات معلمان به کارهای ویژه و خارق العاده اهمیت خاصی می‌دهند و آن دانش آموز را مورد تشویق و تحسین قرار می‌دهند. در حالیکه با کمی دقت متوجه می‌شوند که این کار حاصل زحمات آن دانش آموز نیست. و بالعکس نسبت به دانش آموزی که خود زحمت کشیده و در حد توانش کاری انجام داده ارزش قائل نیستند. یادمان نرود که رسالت معلمان به قدری سنگین است که با یک حرکت اشتباه آینده فردی را به گونه‌ای دیگر رقم می‌زنند در حالیکه خود نسبت به آن آگاهی ندارند و همه چیز را سطحی و ظاهری و زودگذر می‌پندارند.
وی در ادامه میگوید: البته گاهی عدم آگاهی بچه‌ها از یک تحقیق می‌تواند به او کمک کند تا راه تقلب و کپی‌برداری را پیش بگیرد پس بهتر است در یک بحث کوتاه راه ارائه تحقیق را به بچه‌ها آموخت مثلا به آنها بگویند که هنگام مطالعه زیر کلمات کلیدی خط بکشند و سپس این جملات را خلاصه نویسی کنند و از آنها چندین بار بخواند تا غلطی نداشته باشد سپس با ارائه نظرات خود تحقیق را کامل کنند. به این صورت این مطالب جز اندوخته علمی او در می‌آید و در هر زمان می‌توان آن را ارائه کند والا تحقیقات طوطی وار در آینده هیچ کمکی به آنها نمی‌کنند.
اگر چه این رویه همچنانکه در دوره ابتدایی و متوسطه با پروبال شکسته وجود دارد هنگامی که به دوره متوسطه که دوره ضروری‌تر آشنایی با تحقیق و پژوهش است که می‌رسد ضعیف و فراموش می‌شود و چون در دو مقطع گذشته راهکاری غلط در پیش گرفته شده بود در دوره متوسطه دانش آموز از هر چه تحقیق و پژوهش است متنفر می‌شود. چون در این مرحله هم هیچیک از طرفها کار نقش خود را نمی‌شناسند.
آقای رحیم آصفی کارشناس دفتر امور متوسطه وزارت آموزش وپرورش و از موسسان پژوهش‌سرای دانش‌آموزی هم درباره تحقیقات دانش‌آموزی می‌گوید: در گذشته با توجه با شرایطی که بر نظام آموزش حاکم بود متوجه می‌شدیم دانش‌آموزانی دارای نبوغ و علاقمند به کارهای تحقیقات علمی هستند اما از سوی مدرسه حمایت نمی‌شوند یعنی ساختار هم به مسئولان مدرسه و معلمان چنین فرصتی نمی‌داد. بنابراین به این فکر افتادیم که فضایی را برای دانش‌آموزان خلاق ایجاد کنیم تا آنها در قالب این مراکز به فعالیت‌های تحقیقاتی بپردازند یا ایده‌های خود را در آن ثبت کنند و نام آن را نیز "پژوهش‌سرای دانش‌آموزان" قرار دادیم.
وی ادامه می‌دهد: دانش‌آموزان علاقمند می‌توانند با مراجعه حضوری و یا با هدایت و همراهی مدرسه تحقیقات علمی خود را زیر نظر این پژوهش‌سراها ادامه دهند جایی که به دانش‌آموزان مشاوره می‌دهند و راهنمایی و حمایت می‌کنند.
آقای آصفی می‌گوید: پس از فعالیت این مراکز آمار تحقیقات دانش‌آموزی و طرح‌های دانش‌آموزی ارائه شده به جشنواره خوارزمی سه برابر شد که عمدتا از طریق پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی آماده می‌شد.
وی تعداد پژوهش‌سراها را در سطح کشور حدود 300 مرکز می‌داند و می‌افزاید: پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی در 300 منطقه آموزش وپرورش کشور مستقر هستند.
این کارشناس آموزش متوسطه درباره مشکلاتی که تحقیقات اجباری و غیرهدفمند برای دانش‌آموزان پدید می‌آورد می‌افزاید: یکی از نقاط ضعف که در نظام آموزشی ما به آن کمتر توجه می‌شود، همین بحث پژوهش محوری است که در کلاس‌های درس با اهمیت نیست. اما در برنامه درسی ملی این ضعف برطرف شده و در طراحی آن تحقیق دانش‌آموزی هم مورد توجه قرار گرفته که البته تا به مرحله اجرا برسد، زمان کافی نیاز دارد زیرا این حرکت مهم نیازمند فرهنگ‌سازی و الزامات خاص است.
وی می‌گوید: در حالت عادی، مشکلات مدارس آنقدر زیاد هست که دانش‌آموزان محقق جایی در برنامه‌های کاری مدیر مدرسه ندارند و نمی‌توانند کمکی کنند، اما اگر فضای مناسب تحقیق و پژوهش در هر مدرسه‌ای برقرار شود حداقل آن دانش‌آموزی که علاقمند است و دارای طرح و ایده ابداع و اختراع هست، می‌تواند چنین کانونی را محل حضور خود ببیند و تعدادی از دانش‌آموزان مستعد اما فاقد انگیزه و هدف را هم به سوی خود جذب نماید.
آصفی می‌گوید پژوهش‌سراها دارای درجات عادی و عالی هستند که پژوهش‌سراهای عالی تحقیقات بین‌المللی را رصد می‌کنند که همکاریهای تحقیقاتی آنها در سطح بین‌المللی است و موفقیت‌های فراوانی هم کسب کردند اما پژوهش‌سراهای عادی عمدتا در جنب ادارات آموزش وپرورش مستقر هستند.
وی تحقیقات علمی دانش‌آموزان را بسیار جذاب و با اهمیت معرفی می‌کند و می‌افزاید: وقتی نمایشگاهی از تحقیقات دانش‌آموزان ایرانی در زمینه نجوم، علوم جدید‌، رباتیک و فیزیک و... برگزار می‌شود از سوی شرکت‌های ایرانی و خارجی مورد استقبال قرار می‌گیرد و حتی قراردادهایی برای تولید انبوه با دانش‌آموزان امضاء شد.
این کارشناس آموزش متوسطه درباره نوع تحقیقاتی که به دانش‌آموزان مدارس از سوی معلمان داده می‌شود می‌گوید: البته اگر قصد معلم تشویق دانش‌آموزان برای جستجو حتی در اینترنت باشد اشکال ندارد، اما نمی‌توان نام آن را پژوهش و تحقیق گذاشت به همین دلیل معتقدیم در دوران ابتدایی باید به دانش‌آموزان خوب مشاهده کردن آموزش داده شود که برای آنها معنای تحقیق می‌دهد از یک دانش‌آموز ابتدایی نباید انتظار داشت گزارش تحقیقی بنویسد. در دوره راهنمایی خوب توصیف کردن و خوب بیان کردن وضعیت پدیده‌های اطراف می‌تواند کاری تحقیقاتی باشد و همینطور در دوره متوسطه آن چیزی که باید از دانش‌آموز انتظار داشت. کاری را بی‌دلیل قبول نکند. بلکه حس کاوشگری و تحقیقاتی داشته باشد.
آقای آصفی می‌افزاید: همه این مراحل باید به صورت پله‌ای طی شود تا روحیه تحقیق و کاوشگری در ذهن دانش‌آموزان تقویت شود و البته در این مرحله هم اولیاء باید تحمل داشته باشند و حل مشکلات دانش‌آموزان را خودشان برعهده نگیرند که بخواهند کلافگی فرزندان را برطرف سازند. کمک آنها را هم نمی‌توان بی‌اهمیت تلقی کرد ولی باید در حد دانش‌آموزی اجازه داد فرزندان کاوشگر شوند تا زمینه‌ای برای انجام تحقیقات دانشگاهی و ملی و بین‌‌المللی شود.
وی می‌افزاید: برخی از کتاب‌هایی که در دوره متوسطه تهیه شده این ویژگی را دارد اما بسیاری از کتاب‌ها که اکنون در حوزه متوسطه در اختیار دانش آموزان قرار دارد حائز این ویژگی نیست یعنی روحیه تحقیق و پژوهش را در دانش آموزان به همراه ندارد و یا اگر دارد بسیار ضعیف است. در حالیکه نگاه پژوهشی و توسعه این تفکر نیازمند برنامه ریزی مجددی در رابطه با درج پژوهش و تحقیق و آموزش آن به دانش آموزان در کتاب‌های درسی است که این کار در حوزه برنامه ریزی درسی به شدت احساس می‌گردد.
وی با زمانبر معرفی کردن شکل گیری این روحیه در دانش آموزان می‌افزاید: ممکن است مجبور باشیم برای رسیدن به این هدف هماهنگی‌های فراوانی در نظام برنامه ریزی کتب درسی ایجاد کنیم یا واحدهای درسی را در حوزه‌های متوسطه تغییر دهیم که در بخشی به نام شورای عالی آموزش و پرورش باید بررسی شود و کارشناسان اظهار نظر کنند تا نظام آموزشی ما متناسب با تحقیق و پژوهش طراحی و اجرا شود.
آقای آصفی می‌افزاید: ممکن است در این راه آن روحیه‌ای هم که لازم است در معلمان باشد نداشته باشیم که باید برای آنها هم فرهنگ سازی صورت گیرد و تحت آموزش قرار گیرند که این کار یک نیاز ضروری برای دانش آموزی هست که قرار است پس از فارغ التحصیلی وارد جامعه شود بنابراین احتمال دارد نظام آموزش معلم هم در بخش‌هایی تغییر کند و متناسب با این رویکرد همراه و همگام شود تا معلمین تحقیق محور بتوانند دانش آموزان را با نیازهای جامعه آشنا سازند.
کارشناس دفتر متوسطه می‌افزاید: این کار علاوه بر فرهنگ سازی صرف وقت امکانات و بودجه خاص خود را هم مطالبه می‌کند که باز شورای عالی آموزش و پرورش در این زمینه باید همت کند.
آقای آصفی ادامه می‌دهد: به نظر ما این تحقیق و پژوهش در سطح متوسطه لازم است د و تنها کاری که به ذهن ما رسید که حتما انجام دهیم این بود که تعدادی از دانش آموزان علاقمند به تحقیق و پژوهش را انتخاب کنیم تا افکار پژوهش محورانه خود را محقق سازند. این دانش آموزان کسانی هستند که علیرغم میل باطنی خود به دیوار بلند مسایل و مشکلات مدرسه و کتاب‌های درسی در زمینه تحقیق و پژوهش برمی خوردند.
وی ادامه می‌دهد: دفتر معاونت آموزش و پرورش نظری و پیش دانشگاهی با همکاری معاونت نظری و مهارتی با هماهنگی برخی از استانها ابتکاری به خرج دادند و مکان‌هایی را تحت عنوان پژوهش سراهای دانش آموزی دایر کردند که در مناطق فعال شدند و دانش آموزانی از این دست به پژوهش سراها مراجعه می‌کنند و مورد حمایت‌های علمی فنی و تجهیزاتی قرار می‌گیرند و بعضا به مراکز علمی و تحقیقاتی و دانشگاهی هم معرفی شدند. تا حمایت‌های مالی و تحقیقاتی از آنها به عمل آید.
وی می‌افزاید: اگر چه نمی‌توان مدعی بود همه دانش آموزان دوره متوسطه در این زمینه فعال هستند اما اگر دانش آموزی در مدرسه‌ای طرح تحقیقاتی ایده و فکر تحقیقاتی داشته باشد می‌تواند به پژوهشسرا مراجعه کند اما راهکار اساسی این است که روحیه پژوهش و تحقیق در کتاب‌های درسی اعمال شود و معلمین هم با شیوه‌های این کار آشنا باشند در غیر اینصورت همانند عملکردهای غلطی که شما اشاره کردید به نتیجه درست نخواهیم رسید.
* دانش آموز مقطع راهنمایی در همین اولین ماه سال تحصیلی خطاب به پدر و مادرش می‌گوید که معلمشان در زمینه بهداشت دختران از همه بچه‌ها تحقیق می‌خواهد. دانش آموز کلافه است و نمی‌داند چگونه تحقیق بنویسد. اولیاء متوجه کلافگی می‌شوند به هر دری می‌زنند تا به کمک فرزندشان بروند. پدر موضوع را حتی به کانون اداره وشرکت می‌کشاند و از همکاران خود می‌خواهد به کمک فرزندش بشتابند!
* در نظام آموزشی ما آن علمی تبلیغ می‌شود که در چارچوب کتاب‌های درسی باشد و برای همان نیز امتیاز قرار می‌دهیم؛ در حالیکه این شیوه دانش آموز را از علم دور می‌سازد و همانگونه که از سالهای دبستان فاصله می‌گیرند فعالیت‌های علمی آنها هم از سر اجبار خواهد شد که تحقیق علمی یک از همان اجبار هاست
* مادر یک دانش آموز: اگر هدف از این تحقیقات رنجاندن دل مادران بی‌سواد و مستضعف باشدکه البته موفقیت حاصل شد. ولی اگر هدف آموزش بچه‌های ما و باسواد کردن آنهاست ؛ من چنین چیزی نمی‌بینم
*رحیم آصفی کارشناس دفتر امور متوسطه وزارت آموزش پرورش:هم اکنون 300 پژوهش سرای دانش آموزی در سطح کشور فعال است که دانش آموزان علاقمند می‌توانند از نظرات کارشناسان ادارات و مناطق استفاده ببرند
* اولیاء دانش آموزان نباید از کلافگی فرزندان خود برای نوشتن تحقیقات نگران باشند. دانش آموزان به هر حال باید یاد بگیرند روزی مشکلات خود را با تلاش بیشتر حل کنند