کشاورزی

کشاورزی به تولید مواد غذایی و کالا از راه زراعت و جنگل داری و دامداری است.کشاورزی همان چیزی است که به ظهور تمدن منجر شد. مطالعه کشاورزی به نام علم کشاورزی شناخته می شود.

کشاورزی شامل طیف وسیعی از تخصص‌ها و فنون، از جمله راه هایی برای گسترش زمین‌های مناسب برای زراعت گیاه، حفر کانال‌ها و فرم‌های مختلف آبیاری می باشد.

در دنیای امروز با نگرانی‌های موجود و کمبود منابع نیاز است تا کشاورزی را به سوی کشاورزی پایدار (مثلا کشاورزی زیستی) یا کشاورزی فشرده (مثلا صنعتی) پیش ببریم تا بتوانیم نیازها را در آینده برطرف نماییم.

زراعت مدرن، اصلاح نباتات، سموم، دفع آفات و کود و پیشرفت‌های تکنولوژیک به شدت باعث افزایش بازده محصول می شوند ولی باید در نظر داشت که این محاسن در کنار عیوبی چون آسیب گسترده زیست محیطی و اثرات منفی سلامت انسان حاصل می شوند.

شیوه‌های مدرن در دامپروی نیز به همین گونه است یعنی با افزایش تولید گوشت ما مشکلاتی چون ستم به حیوانات و طبعات بهداشتی ناشی از آنتی بیوتیک‌ها، هورمون رشد، و سایر مواد شیمیایی که معمولاً در تولید گوشت‌های صنعتی استفاده می‌شود را داریم.

محصولات کشاورزی را می توان به صورت عمده به غذاها، الیاف، سوخت، مواد اولیه، دارو و زینت آلات تقسیم نمود.

غذاهای عبارتند از غلات، سبزیجات، میوه‌ها، و گوشت. الیاف عبارتند از پنبه، پشم، کنف، ابریشم و کتان. مواد خام مانند چوب.

مخدره عبارتند از تنباکو، الکل، تریاک، کوکائین. از دیگر مواد مفید توسط گیاهان، از رزین می توان نام برد. سوخت‌های زیستی شامل متان از زیست توده‌ها، اتانول و بیودیزل.

در سال ۲۰۰۷، حدود یک سوم از کارگران جهان در بخش کشاورزی شاغل بودند. اگرچه در سال ۲۰۰۳ تعداد کمتری در بخش کشاورزی مشغول بودند اما به دلیل آگاهی کشاورزی در سال ۲۰۰۸ این آمار به سرعت افزایش یافته.

همچنین در بخش‌های دیگر کشاورزی مانند اقتصاد کشاورزی هم تعداد قابل ملاحظه ای مشغول به کار اند.

با این که بیش از یک سوم جمعیت جهان در این بخش مشغول اند ولی این بخش تنها ۵٪ از سود خالص جهانی را به خود اختصاص داده است.

تاریخچه

از آنجا که قدمت کشاورزی به ۱۰،۰۰۰سال پیش باز می گردد دارای گستره وسیعی در سراسر جهان می باشد.

روشهای مختلف در کشاورزی از قبیل آبیاری، تناوب زراعی، کودها و سموم دفع آفات مدتها پیش توسعه داده شده بود، اما گام‌های بزرگ در قرن گذشته برداشته شد.

در جوامع اولیه افرادی که تولید کشاورزی آنهابیش از نیاز خانواده شان بود قادر بودند تا افراد دیگر را به طرف خود جذب نمایند. برخی از تاریخ دانان بر این عقیده اند که توسعه کشاورزی باعث به وجود آمدن تمدنها گردید.

کشاورزی گذرا (نوبتی)

در بعضی از مناطق کره زمین، بعضی از قبایل درختان جنگل ها را می سوزانند و یا قطع می کنند و فضایی را که قبلا جنگل بوده است، به زمین های کشاورزی تبدیل کرده و در آن کشاورزی می کنند. البته این نوع کشاورزی چندان دوام نداشته و خیلی زود به دلیل رویش سریع درختان و گیاهان هرز دیگر و کم قوت بودن زمین، دست از کشاورزی می کشند و آن مکان را ترک می کنند و به محل دیگری می روند و در آن مکان هم همین کار را تکرار می کنند و این نوع کشاورزی کم کم باعث تخریب زیست بوم های جنگلی می شود. به این نوع کشاورزی در اصطلاح کشاورزی گذرا یا نوبتی گویند.

سیستم‌های تولید دام

حیواناتی مانند قاطر، لاما، اسب، شتر، گاو، گوسفند و خوک و سگ را برای استفاده از گوشتشان و یا محصولات دامی (مانند شیر، پشم و …) پرورش می دهند. یک نوع برورش، پرورش دادن دام در مراتع می‌باشد و آن در صورتی است که نتوان از آن زمین استفاده دیگری نمود که در این صورت دام را در مراتع رها می کنند تا از علوفه موجود در مراتع تغذیه نماید در عوض کود دامی حاصله می تواند برای مرتع مفید می باشد. تقریبا ۶۸ ٪ از مراتع دائمی مورد استفاده دام هستند.

فرآیند تولید

خاکورزی: عمل شخم خاک را برای آماده سازی کاشت و یا برای اختلاط مواد مغذی و یا برای کنترل آفات انجام می دهند.

بهره وری توسط با افزودن کود شیمیایی و کنترل علفهای هرز افزایش می یابد و خاک را بیشتر مستعد فرسایش، تجزیه مواد آلی آزاد، دی اکسید کربن و کاهش فراوانی و تنوع موجودات زنده می کند.

مبارزه با آفات: شامل مدیریت علفهای هرز، حشرات و بیماری می شود.

برای این کار از روشهای شیمیایی (حشره کش)، بیولوژیکی (کنترل بیولوژیکی)، مکانیکی (کشت)، و روش‌های فرهنگی استفاده می شود. روش‌های فرهنگی شامل تناوب کشت، وجین، پوشش محصولات زراعی، به زراعی، کمپوست، پیشگیری و مقاومت می باشد. روشهای غیر شیمیایی و پیشگیری بهتر است به این دلیل که باعث کاهش محصول نمی گردد و روشهای پیشگیرانه است و روش شیمیایی تنها زمانی توصیه می‌شود که راه دیگری باقی نمانده باشد.

مدیریت: شامل هر دو منبع ورودی‌های مواد مغذی هم برای تولید محصولات زراعی و هم دام است، و همچنین شامل روش استفاده از کود تولید شده توسط دام است.

ورودی‌ها می توند شامل، عناصر شیمیایی، کودهای آلی، کود سبز، کمپوست و مواد معدنی باشد. همچنین تناوب و یا دوره آیش را باید در مدیریت در نظر گرفت.

مدیریت آب در دنیا این که آب باران کافی است یا نیاز به منابع دیگری هم هست بسته به منطقه متقاوت می باشد.

صنعت دامپروری

   دامپروری کلید اقتصاد کشاورزی تبت است. تاریخ آن دیرینه و دارای نیروهای بالقوه عظیم توسعه است. مساحت مراتع طبیعی این منطقه به 82 میلیون هکتار می رسد، دراین میان ، مساحت مراتع طبیعی قابل استفاده از 56 میلیون هکتار تجاوز کرده است و یک پنجم مساحت کل سراسر کشور را تشکیل می دهد.

 ارزش صنعت دامپروری 60 درصد ارزش کل کشاورزی این منطقه را در اشغال دارد. گاو ختاییی ، گوسفند تبتی و بز تبی بخش عمده دامهای این منطقه است، در این میان ، شمار گاو ختایی بیشتر از دیگران است. گاو ختاییی نوع ویژه حیوان فلات است و کشتی فلات نامیده می شود.

فری استال سیستمی در گاوداریهای مدرن و صنعتی است که چند سالی است برای رعایت هر چه بیشتر بهداشت در گاوداریها و همچنین جلوگیری از بعضی بیماریها از جمله ماستیدیسی یا ورم پستانی و بیماریهای عفونی دیگر ساخته شده است. وقتی این سیستم در گاوداریها ایجاد شد دیده شد که بعضا تولید شیر افزایش یافته و همچنین بعضی از بیماریهای دیگر از جمله لنگش، بیماریهای سم و تا حدودی بیماریهای تولیدمثلی نیز کاهش یافت. در این سیستم میتوان گفت که تا حدودی از استرس گرمایی به دلیل کاهش گرما و رطوبت بستر کاهش یافته و همچنین نصب هواکشها در این سیستم به دلیل متمرکز بودن و منظم بودن جایگاه استراحت گاوها راحت تر و کم هزینه تر میباشد.
اما این سیستم نقصهایی را میتواند داشته باشد که با مدیریت و رعایت اصول فنی میتوان این نقصها را برطرف کرد.
از جمله این نقصها میتوان به نامناسب بودن ابعاد اشاره کرد. این ابعادی که در شکل به آن اشاره شد ابعادی حدودی بوده و نمیتوان گفت که اگر فری استالی با این ابعاد ساخته شد بدون عیب است. این ابعاد باید بسته به ابعاد گاو و بسته به ابعادی که گاو در آن راحت است باشد. در بعضی از گاوداریها دیده شده که یک سیستم فری استال کاملا مدرن ساخته شده ولی گاو در آن قرار نمیگیرد و یا در بیرون آن میخوابد. البته دلایلی غیر از ابعاد وجود دارد از جمله بستر نامناسب و یا وجود نداشتن جریان هوا در روزهای گرم و یا ... که میتواند مشکل آفرین باشد.
اگر چه برخی معتقدند که علوم دامی ، رشته ای است که برای شهرنشینان خیلی جالب توجه نمی باشد.اما امروزه با پیشرفت روز افزون تمامی ممالک غرب و شرق جهت داشتن توسعه پایدار و اقتصاد سالم به ناچار باید دست به دامان کشاورزان شد اغلب با شنیدن کلمه علوم دامی تصور بر این دارند که این رشته همان چوپانی مدرنیته است در صورتی که ازلحاظ کیفی این رشته اگر بیشتر از رشته هایی همچون علوم آزمایشگاهی و زیست شناسی و سایر رشته های علوم تجربی نباشد کمتر نیست دروسی همچون بیو شیمی ژنتیک فیزیولوژی و آمار... در رشته های نامبرده فوق با همین کیفیت وجود دارد. و از لحاظ بازار کاری نیز امروزه با پیشرف علوم و توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی دیگر رشته های علوم انسانی و پایه به مانند رشته های کاربردی{ همچونی علوم دامی باغبانی سایر رشته های کشاورزی و بقیه رشته های صنعتی} دردی را دوا نمی کنند.مدرنیته و صنعتی شدن و مستقل شدن هر کشوری در گرو رشته هایی همچون علوم دامی باغبانی و سایر رشته های صنعتی میباشد به قسمی که در ایالت متحده صنعت کشاورزی بالاتر و سود آورتر از صنعت نفت می باشد و در کشور ما تنها این دامپروری سنتی است که دید عموم را نسبت به این رشته بدبین کرده است و قابل ذکر است رشد دامپروری نیازمند مدرن شدن و مشروط به رد دامپروری سنتی میباشد.با این وصف میتوان ادعا کرد که رشته مهندسی علوم دامی، نه تنها یکی از مهمترین رشته های کشاورزی است بلکه در مقابل سایر رشته های صنعتی نیز حرفی برای گفتن داردزیرا امروز با شرایط کنونی نیز صنعت مرغداری بعد از صنعت نفت کشور قرار دارد.اما متاسفانه آنچه در دید عموم نسبت به این رشته وجود دارد چیزی غیر از واقعیت است و اغلب می پندارند که یک مهندس علوم دامی باید کود حیوانات را جمع آوری کندو... در صورتی که یکه متخصص ورزیده شاید در طول یک ماه حیوانات را به چشم نبیند و اغلب کار خود را بر روی میز کار و... انجام دهد.با این وصف وظیفه خود دانستم که به عنوان یک مهندس علوم دامی این رشته را معرفی کنم تا که شاید گامی هر چند کوچک در سطح کلان سیاست برای نیل به اهداف توسعه پایدار در این گرایش برداشته باشم از طرفی دیگر با توجه به تجربه چند ساله ام به این نتیجه رسیدم که دانشجویان این رشته اغلب بصورت نا آگاهانه وارد این رشته میشوند و این یک علف هرز برای پویایی و موفقیت هم دانشجویان و هم خود این رشته میباشد.
1-1) تعریف و هدف
علوم دامی مجموعه علوم و فنونی است که در زمینه تغذیه و بهداشت، ژنتیک و اصلاح، فیزیولوژی و مدیریت و پرورش حیوانات اهلی و طیور مورد استفاده قرار می گیرد.
مراکز آموزش عالی کشور در 4 مقطع جداگانه علوم دامی دانشجو می پذیرند:
الف) کاردانی: شامل رشته های تکنولوژی تولیدات دامی، تکنولوژی پرورش طیور، تکنولوژی پرورش گاو و گاومیش، تکنولوژی پرورش زنبور عسل و تکنولوژی پرورش دام در مرتع.
ب) کارشناسی: شامل رشته های مهندسی علوم دامی، مهندسی تولیدات دامی، مهندسی پرورش گاو و گاومیش، مهندسی پرورش طیور.
ج) کارشناسی ارشد: شامل رشته های تغذیه دام، ژنتیک و اصلاح دام، فیزیولوژی دام، مدیریت واحد های دامپروری، پرورش طیور.
د) دکترای تخصصی: شامل دکترای تغذیه دام، دکترای ژنتیک و اصلاح دام، دکترای فیزیولوژی دام،دکترای پرورش طیور.
تربیت نیرو در مقطعهای کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی در زمینه های مختلف علوم دامی به منظور تأمین نیروی متخصص مورد نیاز در واحدهای دامپروری، سازمانها و نهادهای تخصصی و برنامه ریزی، مراکز آموزشی در مقطعهای متوسطه و عالی، محقق و پژوهشگر در بخش کشاورزی و تربیت مجریان، مدیران و کارشناسان امور دام در بخشهای دولتی، تعاونی و خصوصی از جمله هدفهای این رشته تحصیلی است.
1-2) اهمیت و جایگاه در جامعه
تأمین پروتئین مورد نیاز کشور همواره از عمده مشکلات اقتصادی و در عین حال پرهزینه بوده است. در شرایط فعلی نیازهای غذایی انسان یا از طریق تولیدات گیاهی تأمین می گردد و یا از طریق تولیدات دامی. تولیدات دامی بهترین منبع تأمین پروتئین مورد نیاز جوامع بشری است. اهمیت این امر باعث گردیده است که امروزه در کشورهای پیشرو جهان شاهد پیشرفتهای شگرف تکنیکی در تأمین منابع پروتئین باشیم. با توجه به موارد فوق نیاز و جایگاه رشته علوم دامی در جامعه مشخص می گردد.