رادار چیست؟

واژه ی «رادار» از حروف اول چند کلمه‌ ی انگلیسی به معنای آشکارسازی و فاصله یابی رادیویی درست شده است.

پس، رادار به دستگاهی می گویند که بتـواند وجـود چیزی را کشف و فاصله آن را  نیز تعیین نماید. البته چنین کاری باید به وسیله امواج رادیویی انجام پذیرد تا بتوان نام آن دستگاه را  رادار نهاد.

برای آشنایی با کار رادار بهتر است که آن را با یک چراغ قوه مقایسه کنیم.

مثلاً شما در جای تاریکی هستید و چراغ قوه ای هم در دست دارید. همین که آن را روشن می کنید می بینید امواج نور به صورت یک تابه، فضای تاریک را می شکافد و در جهتی متمرکز می شود که شما چراغ را به آن سو نگاه داشته اید. آیا می دانید در آن شب تار چه چیزی روی داده تا شما را قادر به دیدن کرده است؟ 

در زمانی کمتر از یک میلیونیم ثانیه، نور چراغ قوه شما به درخت یا جسم دیگری برخورد می کند، دوباره نور برمی گردد و به چشم شما می رسد. در این صورت شما قادر به دیدن آن ها می شوید. البته در آن منطقه درختان دیگر یا اجسام دیگری هم هستند، ولی چون تابه نور چراغ به آن ها نرسیده است، شما نمی توانید آن ها را هم  ببینید.

دستگاه رادار نیز عیناً همین گونه کار می کند، با این تفاوت که به جای « امواج نور » که از چراغ قوه بر می خیزد، از رادار امواج رادیویی  پخش می گردد.

«  امواج نور » را می توان با چشم دید، ولی « امواج رادیویی » نامرئی می باشند. موج نور و موج رادیویی هر دو از امواج برقاطیس به شمار می روند.

اختلاف امواج نور با امواج رادیویی، فقط در طول موجشان است. رادار امواج بسیار کوتاهی دارد که طولشان فقط به چند سانتی متر می رسد. از این رو آن ها را مایکرویو یعنی امواج بسیارکوتاه، می خوانند.

از آن جا که طول این دو نوع موج با هم فرق دارد؛ پس هر کدام به گونه ای خاص عمـل می کنند.

برای مثال، امواج رادیویی رادار از ابرهای نزدیک افق ما نیز عبور می کند، ولی امواج  نور هرگز نه.

همچنین ما نمی توانیم با چشم، گوش یا سایر حواس خود و بدون به کار گرفتن دستـگاه خاصی امواج رادیویی را درک کنیم. اما نور را با چشم هم می توان دید. دانشمندان برای گرفتن امواج رادیویی به دستگاه مخصوصی نیاز دارند.

ضمناً با اندکی چرخاندن تابه رادار می توان وجود چیزهای دیگر را نیز که در اطراف آن جسـم قرار گرفته اند، دریافت.

زمان بازگـشت موج رادار با واحد یک میلیونیم ثانیه تعیین می شود. پس باید حساب کنیم و ببینیم که موج، پس از برخورد با  جسم مورد نظر، در چه مدتی به سوی دستگاه رادار بازگشته است.  با تعیین این مدت می توان  فاصله ی مکانی  آن جسم را نسبت به خودمان نیز محاسبه کنیم.

آیا به وسیله ی رادار می توان بزرگی یا کوچکی جسم را نیز تعیین کرد؟

بلی. زیرا هر چه جسم، بزرگ تر باشد؛ رادار امواج بیشتری را بازتاب می نماید.  رادار در راهنمایی هواپیماها و کشتی ها نقش مهمی بازی می کند. به وسیله رادار است که هواپیما  یا کشتی غول پیکری راه  خود را در میان ابر و مه  به خوبی می یابد و از برخورد با  موانع خطرناک به موقع می گریزد.