نقش : رشته تحصیلی در انتخاب شغل ۱

رشته تحصیلی و آینده شغلی

انسان همواره نیازمند دانستن است و براساس این آموزه کهن «هر کسی را بهر کاری ساخته‌اند» برای خوب زیستن و بهره بردن از حیات والای انسانی بایستی طرح و نقشه زندگی را با توجه به علاقه و توانایی‌های فردی و امکانات اجتماعی برگزید و بر طبق آن حرکت کرد.

 یکی از این طرح‌ها و تصمیم‌های مهم از مراحل زندگی، مرحله انتخاب صحیح رشته تحصیلی است که از مهم‌ترین دغدغه‌های نوجوانان دبیرستانی است که در صورت انتخاب درست، احتمال موفقیت آنان را بیشتر می‌کند.

 انتخاب رشته تحصیلی

 دانش‌آموزان قبولی پایه اول نظری وارد مرحله انتخاب رشته تحصیلی می‌شوند که این انتخاب، نقش سازنده‌ای در زندگی فردی و اجتماعی و شغلی آینده آنها ایفا می‌کند. با توجه به این که افراد جامعه از نظر عوامل فردی و محیطی با هم متفاوتند، انتخاب عاقلانه یک شغل متأثر از 3 عامل است:

 (1فرد شناخت دقیق و روشنی از خود (استعدادها، علایق، آرزوها، توانایی‌ها، محدودیت‌ها و علل آنها) داشته باشد.

 (2علایق و رغبت های تحصیلی: معمولاً افراد به اموری علاقه نشان می‌دهند که توانایی بیشتری برای انجام آن دارند. رغبت «مجذوب شدن به فعالیت و پی‌گیری آن است و موجب احساس رضایت فردی می‌شود و علاقه باعث نشاط و شادی است و کار را در نظر فرد ارزنده جلوه می‌دهد و به پرورش توانایی‌های او کمک می‌کند.

 (3ویژگی‌های شخصیتی: انسان‌ها از نظر خصایص با یکدیگر متفاوت هستند. رفتاری که از فرد سر می‌زند گویای شخصیت او بوده و فرد با توجه به شخصیتی که دارد امکان موفقیت در رشته تحصیلی یا شغلی خود را فراهم می‌‌کند. بنابراین بعضی مشاغل احتیاج به صبر و بردباری و برخی دیگر نیاز به قدرت روحی و مقابله دارد و در حقیقت انتخاب شغل نوعی ارائه شخصیت است.

(4  اطلاعات و معلومات تخصصی: کسب اطلاعات و معلومات تخصصی و نیمه تخصصی امکان دستیابی به شغل مناسب و راه‌یابی به تحصیلات دانشگاهی را افزایش می‌دهد.

 5) شرایط جسمانی:‌انتخاب شغل بیشتر به توانایی‌های روحی و جسمی افراد مربوط می‌شود و سلامت جسمانی از عوامل مؤثر در انتخاب رشته و شغل محسوب می‌شود.

عوامل محیطی

1 ) خانواده: محیط خانواده می‌تواند موجبات پیشرفت یا محدودیت فرد را فراهم کند. مشکلات خانواده به طور مستقیم یا غیر مستقیم در زندگی افراد خانواده تأثیر دارد و دانش‌آموزان باید با در نظر گرفتن شرایط و امکانات موجود در جهت انتخاب رشته تحصیلی و شغلی مناسب تلاش کنند.

 2 ) شرایط اجتماعی: نیازهای اجتماعی و اقتصادی هر جامعه بنا بر مقتضیات زمان و پیشرفت‌های صنعتی و تکنولوژی تغییر می‌یابد و بازار مشاغل نیز متناسب با آن در حال نوسان است. بنابراین بایستی در انتخاب رشته و شغل به نیازهای اجتماعی و اقتصادی هر منطقه توجه خاص مبذول شود.

هر کس در زندگی بارها دست به انتخاب می‌زند. چرا که انتخاب یکی از مهمترین فعالیت‌های انسان است. انسان با انتخاب‌های خود مسیر زندگی‌اش را تعیین می‌کند...

انسان آزاد آفریده شده است و به وی این اختیار داده شده است که در بسیاری از موارد آنچه را که مناسب می‌داند برگزیند.لحظات انتخاب، لحظاتی حساس هستند. چرا که با تصمیم گیری درباره روش‌ یا پدیده‌ای خاص، فرد سرنوشت خود را رقم می‌زند. انتخاب در زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است. با انتخاب درست می‌توان از منابع (مادی، مالی، انسانی و اطلاعاتی) به شیوه‌ای مناسب بهره برداری کرده و از اتلاف این منابع جلوگیری کرد. انتخابی که مبتنی بر اطلاعات و بینش باشد می‌تواند به تصمیم گیرنده در جلوگیری از ضایع شدن منابع کمک کند. از طرف دیگر به خاطر آن فرد تصمیم گیرنده، باید نسبت به انتخاب خود پاسخگو باشد، بنابراین انتخاب صحیح می‌توان د به مسئولیت پذیری کمک کند 
برخی می پندارند برای آنکه بتوان به توسعه کشور و ایجاد پیشرفتهایی در آن کمک کرد، باید تحصیلات دانشگاهی داشت. بهتر است بگوییم افرادی که در دانشگاه تحصیل کرده‌اند تا اندازه‌ای به رشد و توسعه جامعه کمک می‌کنند. افراد دیگر نیز می‌توانند موجبات توسعه کشور را فراهم آورند. به طور مثال کارگران ساده، کشاورزان، دامداران،‌رانندگان و بسیاری دیگر که به دانشگاه نرفته‌اند نیز در صورتی که کار خود را به درستی انجام دهند، سهم بسیار بزرگی در آبادانی و پیشرفت جامعه دارند. مهمترین مساله‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که افراد در زمینه‌هایی مشغول به کار شوند که می‌توانند بیشترین بازده را داشته باشند، یک کشاورز خوب بهتر از یک پزشک بد است.
عده‌ای هم بر این باورند که می‌توان در کنار کسب مهارت های شغلی و حرفه‌ای، به یادگیری موضوعات مورد علاقه پرداخت. به عنوان مثال ممکن است فردی به حرفه تراشکاری اشتغال داشته باشد و در همان حال کتابهای مربوط به مواد و ترکیبات آن را مطالعه کند یا حتی به مطالعه منابعی در زمینه روان شناسی بپردازد.
در دوره متوسطه یک بار دانش آموزان انتخاب رشته تحصیلی را تجربه می‌کنند. در واقع این انتخاب یکی از سرنوشت سازترین انتخاب‌های دانش آموزان است. با این کار آنان در راهی قدم می‌گذارند که زمینه دانش و توانایی آنان را تعیین می‌کند.

به گزارش خبرنگار صنفی آموزشی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، فرصت بعدی برای انتخاب رشته تحصیلی هنگامی است که دانش آموزان برای ورود به دانشگاه ثبت نام می‌کنند. آنان پس از شرکت در آزمون سراسری و در صورتی که مجاز به انتخاب رشته شوند. رشته و دانشگاه محل تحصیل خود را برمی‌گزینند و بدین شکل بار دیگر سرنوشت خود را با یک انتخاب رقم می‌زنند.

انتخاب رشته تحصیلی اهمیت فراوانی دارد زیرا انتخاب نادرست رشته تحصیلی سبب افت علمی کشور، تضییع منابع اقتصادی و انسانی، بی تفاوتی و بی انگیزه شدن دانشجو نسبت به مسائل اجتماعی و ایجاد اختلالات روانی در زندگی فردی و اجتماعی دانشجو می‌گردد.

عوامل موثر بر انتخاب رشته

عوامل متعددی بر انتخاب رشته تاثیر می‌گذارند. بعضی از این عوامل به فرد و برخی دیگر به جامعه برمی‌گردند که برخی از مهمترین عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی به شرح زیر است.علاقه

یکی از مهمترین مسائلی که هنگام انتخاب رشته باید مورد توجه قرار گیرد علاقه فرد است. میل و علاقه در هر کار سبب می شود شخص با انرژی بیشتری فعالیت کند. بسیاری از دانش آموزان به خاطر آنکه به رشته تحصیلی خود علاقه نداشته‌اند، ترک تحصیل کرده‌اند و تعدادی دیگر نیز نتوانسته‌اند در رشته خود موفق باشند.

شناخت
در صورتی علاقه به رشته می‌تواند افراد را در انتخاب رشته صحیح یاری کند که از رشته‌های تحصیلی و مراکز آموزشی آگاهی داشته باشد. شناخت و آگاهی داشتن از رشته تحصیلی سبب ایجاد انگیزه در فرد می‌شود. بعضی افراد نسبت به رشته‌ای ابراز علاقه می‌کنند، ولی وقتی مشغول به تحصیل می‌شوند، احساس می‌کنند که در انتخاب خود دچار اشتباه شده‌اند. دلیل این امر نداشتن اطلاع و آگاهی مناسب از رشته‌های تحصیلی و مراکز آموزشی است..آینده شغلی

بی شک بسیاری از داوطلبان برای آن که بتوانند شغل بهتری پیدا کنند یا اینکه احتمال اشتغال آنان افزایش یابد به دانشگاه وارد می‌شوند. همه رشته‌های تحصیلی از وضعیت شغلی یکسانی برخوردار نیستند. بنابراین بازار کار آنها اشباع شده است. از طرفی بعضی از رشته‌های تحصیلی زمینه شغلی مناسبی ندارند چرا که یا شناخته شده نیستند یا ضرورت آنها در حال حاضر احساس نشده است. واقع بینی و دوری از تعصب، داوطلبان را یاری می‌کند رشته مناسبی انتخاب کنند.
آزادی عمل

پیش نیاز هر انتخاب، داشتن آزادی عمل است. اگر دست کسی را با طناب ببندند نخواهند توانست از میان دو شی یکی را انتخاب کند و بردارد. باید به داوطلبان اجازه داده شود تا در رشته تحصیلی و محل تحصیل مورد نیز خود اطلاعاتی را کسب کرده و با توجه به این اطلاعات دست به انتخاب بزنند.

مشاهده شده است که در پاره‌ای موارد والدین، فرزندان خود را مجبور می‌کنند تا رشته تحصیلی خاصی را انتخاب کنند. این والدین شاید به دنبال آرزوهای خودشان هستند. آرزوهایی که به آنها نرسیده‌اند و فکر می‌کنند فرزندان آنها مسئولیت دارند تا آرزوی والدین را برآورده کنند.

منظور از این گفته که والدین نباید فرزندان خود را وادار به انتخاب رشته خاصی کنند، به هیچ وجه به معنی مشارکت نداشتن آنان در سرنوشت فرزندشان نیست. داوطلبان باید از افراد مختلف از جمله پدر و مادر کمک بگیرند و از تجربیات آنان در انتخاب رشته استفاده کنند.
علاقه فرد به رشته، مهمترین عامل انتخاب رشته است.

عوامل مور در انتخاب رشته بر اساس نظریه های مختلف متفاوت می باشد ، در اینجا ما به برخی از این عوامل با توجه به نظریه های انتخاب شغل اشاره می کنیم:

سوپر که در انتخاب شغل بر خویشتن پنداری فرد اهمیت زیادی می دهد در انتخاب شغل به موارد زیر اشاره میکند:

الف)عوامل نقشی: کلیه عواملی را شامل می شود که در محیط نقش فرد را تعیین میکند. بعنوان مثال نقش فرد را در جامعه بعنوان معلم، مهندس ، مشاور و غیره  میتوان مشخص کرد. فرد با در نظر گرفتن ارزش و اهمیتی که شخصا برای نقش هر شغل قائل است و نیز با توجه به ارزش اجتماعی نقش هر شغل به انتخاب یکی از مشاغل مورد علاقه خود اقدام میکند.

ب) عوامل فردی:کلیه خصوصیات فردی نظیر هوش، توانایی خاص،رغبتها،و ارزشها در زمره عوامل فردی قرار میگیرند.

ج) عوامل موقعیتی: زمینه خانوادگی، اقتصادی-اجتماعی، رابطه عرضه وتقاضا، میزان دستمزد و...

طرفرداران نظریه اجتماعی شغل معتقدند که عواملی در انتخاب شغل تاثیر دارند که از کنترل افراد خارج است.این عوامل در زندگی کلی و انتخاب شغلی افراد تاثیر انکار ناپذیری دارند. به نظر آنان جامعه و طبقه اجتماعی که هر کام به نوبه خود در فراهم آوردن امکانات و فرصتهای شغلی موثرند روال انتخاب شغل را تحت تاثیر قرار میدهند.