بانک سوال دبستان گرمه
بانک نمونه سوال ابتدایی متوسطه اول و دوم پایان نامه مقاله تحقیق کارآموزی کارورزی طرح توجیهی کار آفرینی پروژهبانک سوال دبستان گرمه
بانک نمونه سوال ابتدایی متوسطه اول و دوم پایان نامه مقاله تحقیق کارآموزی کارورزی طرح توجیهی کار آفرینی پروژهتکمیل کارها
درس بیست و یکم
تکمیل کارها
پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) مى فرماید:
إِسْتِتْمامُ الْمَعْرُوفِ خَیْرٌ مِنْ إِبْتِدائهِ(1)
ترجمه
تکمیل و ادامه کار نیک از آغاز کردن آن بهتر و مهم تر است
شرح کوتاه
در محیط زندگى اجتماعى غالباً به کارها و اقدامات مفیدى برخورد مى کنیم که نیمه کاره مانده است; انجام دهندگان آنها تحت تأثیر یک محرک آنى به اصطلاح دامن همّت به کمر زده و مشغول کار شده اند، اما خیلى زود آتش عشق آنها سرد شده و آن را رها کرده پى کار خود رفته اند.
اسلام افراد با ایمان و پشت کاردارى را مى پسندد که هر عمل مفیدى را شروع مى کنند به آخر مى رسانند.
1. نقل از کتاب نهج الفصاحه.
[ 32 ]
درس بیست و دوّم
برنامه هاى جاویدان
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
إنَّ الله لَمْ یَبْعَثْ نَبیّاً إِلاَّ بِصِدقِ الْحَدِیْثِ وَ أَداءِ الأَ مانَةِ(1)
ترجمه
خداوند به تمام پیامبران دستور داد که مردم جهان را به راستگویى و اداى امانت دعوت کنند.
شرح کوتاه
یک جامعه سالم متکى به سرمایه هاى مختلفى است که از همه مهم تر، سرمایه اطمینان و اعتماد عمومى است:
اعتماد بر گفتار، اعتماد بر عمل، و بزرگترین دشمن این سرمایه نفیس دروغ و خیانت است.
در جوامعى که دروغ و خیانت رواج مى یابد همه از هم مى ترسند، همه احساس تنهایى مى کنند، همه باید تمام سنگینى بار زندگى را به تنهایى تحمل نمایند و این همان اجتماع تنهایان است.
به همین دلیل دعوت به راستگویى و امانت جزء برنامه همه پیامبران الهى بوده است.
1. نقل از کتاب سفینة البحار.
درس بیست و سوّم
شدیدترین مجازات
پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى فرماید:
أشَدُّ النَّاسِ عَذَاباً فِى الْقِیامَةِ عَالِمٌ لَمْ یَعْمَلْ بِعِلْمِهِ وَلَمْ یَنْفَعْهُ عِلْمُهُ(1)
ترجمه
کسى که چیزى را مى داند و به آن عمل نمى کند و از دانش خود بهره نمى گیرد، مجازاتش در قیامت از همه شدیدتر است.
شرح کوتاه
از نظر منطق اسلام، دانش همواره ابزارى است براى عمل، براى بهبودى زندگى فرد و اجتماع، و بدون آن ارزشى ندارد.
آنها که ندانسته مرتکب خلافى مى شوند مسؤولیت سبکترى دارند، ولى مسؤولیت شدید متوجه آنهاست که مى دانند و مرتکب خلاف مى شوند، آنها که در آگاه ساختن قشرهاى وسیع اجتماع کوتاهى مى کنند، و هرکس سهم کوچک یا بزرگى از علم داشته باشد به همان اندازه بار این مسؤولیت بدوش مى کشد.
1. بحارالانوار، جلد 2، صفحه 38.
[ 34 ]
درس بیست و چهارم
بلاى قرض
إِیَّاکُمْ وَالْدَّیْن فإِنَّهُ هَمُّ بِاللِیْلِ، وَذُلٌ بِالنَّهارِ!(1)
ترجمه
تا مى توانید از قرض گرفتن بپرهیزید که، در شب باعث اندوه و در روز موجب ذلت است.
شرح کوتاه
زرق و برق هاى زندگى مادى و مسابقه تجمل پرستى در عصر ما سبب شده که افراد خود را زیر بار قرض هاى بى دلیل و بدهکارى هاى طاقت فرسا قرار داده، و به زندگى پر رنج اقساطى تن در دهند.
از آن جا که آدم بدهکار انسان آزاده اى محسوب نمى شود، به ما دستور داده شده تا ضرورت شدیدى ایجاب نکند زیر بار بدهکارى نرویم.
مسأله بدهکارى اگر در سطح کشورها آشکار گردد به همان نسبت خطرش بیشتر و آثار مرگبارتر خواهد بود و به آزادگى و استقلال معنوى ملت ها ضربه مى زند.
1. بحارالانوار، جلد 103، صفحه 141.
[ 35 ]
درس بیست و پنجم
زندگى اجتماعى سالم
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
لَوْ أَنَّ النّاسَ أَدَّوْا حُقُوقَ أَمْوَالِهِمْ لَکانُوا عَایِشِینَ بِخَیْر(1)
ترجمه
اگر مردم حقوق یکدیگر را بپردازند و نیازمندى نیازمندان را برطرف سازند، زندگى خوب و رضایت بخشى خواهند داشت.
شرح کوتاه
حدیث بالا که مخصوصاً در مورد زکات مال و تأمین احتیاجات نیازمندان اجتماع وارد شده، به همه هشدار مى دهد که اداى حقوق دیگران تنها یک مسأله اخلاقى و انسانى نیست; بلکه یک اصل مهم اجتماعى است که آرامش و سلامت اجتماع در گرو آن مى باشد.
واکنش هاى خطرناکى که بر اثر بهره کشى هاى ظالمانه و استثمار طبقاتى، جوامع امروز را به نابودى تهدید مى کند و آرامش را به شکل وحشتناکى بهم مى زند، گواه زنده این دستور بزرگ اسلامى است; و تا مردم جهان «حق» را مساوى با «زور» مى دانند و زورمندان از اداى حقوق واجبى که بر عهده دارند سرباز مى زنند، هم خودشان در خطرند و هم جوامع انسانى را بخطر مى کشانند.
1. وسایل الشیعه، جلد 6، صفحه 2.
[ 36 ]
درس بیست و ششم
کلید بدبختى ها
امام حسن عسکرى(علیه السلام) فرمود:
إنَّ الله جَعَلَ لِلشَّرِ أَقْفَالا وَجَعَلَ مَفاتِیح تِلْکَ الأَقْفالِ اَلشَّرابَ، وَالْکِذْبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ(1)
ترجمه
خداوند براى شرور و بدى ها قفل هائى قرار داده که کلید آنها شراب است و دروغ گفتن از شراب هم بدتر است!
شرح کوتاه
بزرگترین و مؤثرترین مانع بر سر راه زشتى ها و بدى ها عقل و خرد است و این قفل محکمى است که بر آنها زده شده، و به هنگامى که قفل «خرد» با کلید «شراب» گشوده مى شود همه زشتى ها و بدى ها آزاد مى گردند و انسان در حال مستى آلوده هرگونه جنایت و گناه و تبهکارى ممکن است بشود.
ولى اگر آدم «شرابخوار» از روى «جنون مستى» دست به گناه مى آلاید «دروغگو» آگاهانه سازمان زندگى اجتماعى را بهم مى ریزد و روح اعتماد را مى کشد و سرچشمه انواع گناهان و مفاسد مى گردد.
پس دروغ از شراب هم خطرناک تر است.
1. کتاب وسایل الشیعه، جلد 2، صفحه 223.
[ 37 ]
درس بیست و هفتم
نشانه هاى انسان هاى بهشتى
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
إِنَّ لاَِ هْلِ الْجَنَّةِ أرْبَعَ عَلامات: وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَلِسانٌ فَصِیْحٌ وَقَلْبٌ رَحِیْمٌ وَیَدٌ مُعْطِیَةٌ(1)
ترجمه
بهشتیان چهار نشانه دارند: روى گشاده، زبان گویا و صریح، قلب پر از محبّت، و دست دهنده.
شرح کوتاه
اصیل ترین مکتب هاى انسانى آن است که فرد را در دل اجتماع ببیند و اجتماع را پرورش دهنده افراد ارزنده، زیرا که اجتماع سرچشمه همه برکات معنوى و مادى است.
حدیث بالا که نشانه هاى مردم سعادتمند و بهشتى را بازگو مى کند چهار موضوع را یادآورى کرده که همگى مربوط به استحکام پیوندهاى اجتماعى و پاشیدن بذر عواطف انسانى در سرزمین اجتماع است:
روهاى گشاده و پر از مهر و صفا، زبان هاى نرم و محبّت آمیز و در عین حال صریح و گویا، قلب هایى که براى انسان ها بتپد، دست هایى که از کمک باز نمى ایستند، آرى اینهاست نشانه هاى انسان هاى بهشتى!
1. از کتاب ارشاد القلوب.
[ 38 ]
درس بیست و هشتم
نشانه هاى منافق
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
لقمان به فرزندش گفت:
لِلمُنافِقِ ثَلاثُ عَلامات:
یُخَالِفُ لِسانُهُ قَلْبَهُ وَقَلْبُهُ فِعْلَهُ وَعَلانِیَتُهُ سَرِیْرَتَهُ(1)
ترجمه
افراد منافق سه نشانه دارند:
زبان آنها با قلبشان هماهنگ نیست، و قلب آنها با عملشان، و ظاهر آنها با باطنشان.
شرح کوتاه
نفاق و دورویى درد بزرگى است که از کمبود شخصیت و ضعف اراده سرچشمه مى گیرد، افرادى که سعى دارند خود را غیر از آن که هستند نشان دهند، و زبان و دل، ظاهر و باطن، و گفتار و کردارشان از هم جداست، مردم ناتوانى هستند که نه شجاعت اظهار شخصیت واقعى خود دارند و نه اراده و تصمیم کافى براى اصلاح خود، در چهره هاى مختلف ظاهر مى شوند و عملا با همه کس حتى خودشان خیانت مى کنند. و از آنها خطرناکتر جوامعى هستند که ظاهرى آراسته و درونى خراب دارند، زبان آنها که همان وسایل ارتباط جمعى شان باشد با آنچه در قلب این جوامع مى گذرد مخالف است.
1. از کتاب بحارالانوار، جلد 15.
[ 39 ]
درس بیست و نهم
پند
امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند:
إِتَّعِظُوا بِمَنْ کانَ قَبْلَکُمْ قَبْلَ أَنْ یَتَّعِظَ بِکُمْ مَنْ بَعْدَکُمْ(1)
ترجمه
از پیشینیان خود پند و عبرت بگیرید قبل از آن که آیندگان از زندگى و سرنوشت شما عبرت گیرند.
شرح کوتاه
پتاریخ پر است از درس هاى عبرت، پر است از پندها و موعظه ها، سرانجام مظالم، ستم ها، اختلافات و پراکندگى ها، رکودها و تحجّرها، بى خبرى ها از وضع محیط و زمان، همه در آیینه تاریخ منعکس است. اما على(علیه السلام) آن ابرمرد تاریخ بشریت به ما هشدار مى دهد که شما از وضع زندگى و سرنوشت گذشتگان پند و عبرت گیرید و نگذارید سرنوشت زشت و شوم شما درس عبرتى براى آیندگان گردد، این دریاى خروشان زمان همه را با خود مى برد، خوشبخت جمعیّتى که به گذشته آن مى نگرند و سعادت و نیکبختى خویش را بر امواج آینده ترسیم مى کنند.
1. نهج البلاغه، از خطبه 31.
[ 40 ]
درس سى ام
سخن و سکوت
على(علیه السلام) فرمودند:
لا خَیْرَ فِى الصَّمْتِ عَنِ الْحُکْمِ کَما أَنَّه لا خَیْرَ فِى الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ(1)
ترجمه
نه سکوت دانشمند سودى دارند و نه سخن گفتن جاهل.
شرح کوتاه
خداوند از آنها که مى دانند و آگاهى دارند پیمان گرفته که در برابر انحراف ها، کجروى ها، ستم ها و حق کشى ها، و سمپاشى هاى دشمنان سکوت نکنند و با منطق و بیان گرم و مستدل خود نور هدایت و حق و عدالت در دل ها بپاشند (و هرکس نسبت به آنچه مى داند هر قدر کم باشد دانشمند است و مسؤول) همان طور که افرادى که از مسائل آگاهى کافى ندارند نباید با دخالت نارواى خود مردم را به گمراهى بکشانند، آن «سکوت» و این «سخن» هر دو بدبختى زاست.
1. نهج البلاغه، کلمات قصار.
[ 41 ]
درس سى و یکم
لذت بخشش
پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) فرمود:
إذا قَدَرْتَ عَلى عَدُوِّکَ فَاْجعَلِ الْعَفْوَ شُکْراً لِلِقُدْرَةِ عَلَیْهِ(1)
ترجمه
هنگامى که بر دشمنت پیروز شدى، عفو و بخشش را (زکات) این پیروزى قرار بده.
شرح کوتاه
از نظر اسلام هر نعمت و موهبتى - بدون استثنا - زکات دارد و زکات قدرت عفو است. پیروزى هاى ظاهرى در صورتى ریشه دار خواهد شد که دل دشمن از کینه شستشو گردد، و ریشه اصلى مخالفت قطع شود، و این موضوع راهى بهتر از پرداختن زکات قدرت یعنى عفو ندارد، در این هنگام است که او از دل و جان منقلب مى گردد، و دشمن دیروز دوست امروز مى شود و پیروزى از نظر ظاهر و باطن تکمیل مى گردد، امّا به عکس کسانى که به هنگام قدرت دست به انتقامجویى مى زنند نه تنها از یک فضیلت بزرگ انسانى محروم شده اند بلکه پیروزى خود را نیز به خطر مى افکنند.
1. از کتاب سخن محمّد(صلى الله علیه وآله).
[ 42 ]
درس سى و دوّم
زهد به معناى واقعى
على(علیه السلام) فرمودند: اَلزّاهِدُ فِى الدُّنْیا مَنْ لَمْ یَغْلِبِ الْحَرامُ صَبْرَهُ وَلَمْ یَشْغَلِ الْحَلالُ شُکْرَهُ(1)
ترجمه
زاهد واقعى در جهان آن کس است که اموال حرام نیروى مقاومت او را در هم نشکند و حلال او را از یاد خدا و وظیفه سپاسگزارى باز ندارد.
شرح کوتاه
بعضى از افراد بى خبر مفهوم زهد را تحریف کرده و یک شکل منفى به آن داده اند زهد را به معناى فاصله گرفتن از مواهب الهى و پشت پا زدن به امکانات اقتصادى و همچون فقیران زیستن تفسیر کرده اند، در حالى که چنین نیست، زهد به معناى واقعى همان است که در عبارت بالا از على(علیه السلام)نقل شده که خلاصه آن دو جمله است:
«مقاومت و چشم پوشى در برابر اموال حرام» و «فراموش نکردن مسؤولیت ها و وظایف در برابر اموال حلال».
اگر زهد را چنین تفسیر کنیم یک عامل سازنده و پیش برنده و تربیت کننده در اجتماع خواهد بود نه یک عامل منفى و باز دارنده.
1. از کتاب تحف العقول.
[ 43 ]
درس سى و سوّم
همردیف شهیدان
امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: مَا الُْمجاهِدُ الشَّهِیْدُ فی سَبِیْلِ اللهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ(1)
ترجمه
آن کس که در راه خدا جهاد کند و شربت شهادت بنوشد بلند مقام تر از آن کس نیست که توانایى بر گناه داشته باشد و دامن خود را آلوده نکند.
شرح کوتاه
از نظر منطق اسلام بزرگ ترین جهاد، جهاد با هوس هاى سرکش مخصوصاً در محیط هاى آلوده است، حتى جهاد با دشمن آن گاه نتیجه بخش خواهد بود که با اخلاص و اتحاد و نیّت پاک و دور از خود خواهى و اغراض شخصى صورت گیرد و اینها جز با پرورش اخلاقى کافى و جهاد با نفس ممکن نیست.
به همین دلیل على(علیه السلام) مى فرماید آنها که در میدان جهاد با هوا و هوس پیروز مى گردند و در محیط هاى آلوده دامان خود را پاک نگه مى دارند کمتر از مجاهدان شهید در راه خدا نیستند، حتى در دنبال این حدیث در نهج البلاغه مى خوانیم این گونه افراد در ردیف فرشتگان آسمانى هستند.
1. نقل از نهج البلاغه، کلمات قصار.
[ 44 ]
درس سى و چهارم
بهترین مردم
امیرمؤمنان(علیه السلام) فرمود:
خَیْرُ النّاسِ قُضاةُ الْحَقِّ(1)
ترجمه
بهترین مردم کسانى هستند که به حق داورى کنند.
شرح کوتاه
داورى عادلانه در مسائل حقوقى و اجتماعى و اخلاقى تنها از کسى میسر است که منافع خود و دیگران را با یک چشم ببیند و حب و بغض هاى شخصى مانع از عدالت و دادگرى او نشود.
و این کار تنها از کسانى ساخته است که نور ایمان و فضائل انسانى و عواطف مردمى آنچنان وجود آنها را روشن ساخته باشد که امواج نیرومند خودخواهى و سودجویى و حبّ ذات نتواند عقربه فکر و وجدان آنان را منحرف سازد، و چنین کسانى شایسته عنوان «بهترین مردم»اند.
1. از کتاب اسلام در قلب اجتماع.
[ 45 ]
درس سى و پنجم
عبادت آزادگان
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
اَلْعُبّادُ ثَلثَةٌ:
قَوْمٌ عَبَدُوا اللهَ خَوْفاً فَتِلْکَ عِبادَةُ الْعَبِیِدْ.
وَقَوْمٌ عَبَدُوا الله طَلَبَ الثَّوابِ فَتِلْکَ عِبادَةُ الأُجراءِ.
وَقَوْمٌ عَبَدُوا اللهَ حُبّاً لَهُ فَتِلْکَ عِبادَةُ الأَحْرارِ(1)
ترجمه
عبادت کنندگان سه دسته اند:
آنها که از ترس دوزخ خدا را مى پرستند، این عبادت بردگان است.
و آنها که براى پاداش خدا را مى پرستند، این عبادت مزد بگیران است.
و آنها که براى عشق و محبّت او او را عبادت مى کنند، این عبادت آزادگان است.
شرح کوتاه
گرچه وعده کیفر و پاداش الهى، همه حق است، پاداشش فوق العاده پر ارزش و کیفرش بسیار دردناک، اما آزادگان بلند همّتى که جز خدا نمى بینند و جز خدا نمى جویند و پیمانه قلبشان از عشق و محبّت او لبریز است، چشم به نقطه اى بالاتر از پاداش و کیفر دوخته، و انگیزه آنها در اطاعت فرمان خدا تنها عشقى است آمیخته با معرفت شناسایى او.
1. از کتاب وسایل الشیعه.
[ 46 ]
درس سى و ششم
آنچه پشت را مى شکند
امام باقر(علیه السلام) فرمود:
ثَلاثُ قاصِماتُ الظَّهْرِ: رَجُلٌ إسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَنَسِىَ ذنُوبَهُ وأَعَجَبَ بِرَأیِهِ(1)
ترجمه
سه چیز پشت آدمى را مى شکند: کسى که عمل نیک خود را بزرگ بشمرد و کسى که گناهان خویش را فراموش کند و آن کس که استبداد رأى داشته باشد.
شرح کوتاه
کسانى که اعمال خود را بزرگ مى شمرند، مسلّماً به همان قانع مى شوند و همین طرز فکر سدى در برابر تکامل و پیشرفت آنها ایجاد مى کند.
و آنها که گناه خویش را فراموش کنند، به جاى جبران آنها هر روز آلوده گناه تازه اى مى شوند و یکباره سقوط خواهند کرد.
و آنها که تنها به فکر خود تکیه مى کنند، از پشتوانه افکار عمومى و عقول دانش هاى فراوان دیگران محروم مى مانند، لغزش ها پشت سر هم دامن آنها را مى گیرد و بالاخره پشت آنها در زیر بار انبوه مشکلات خواهد شکست.
1. وسایل الشیعه، جلد 1، صفحه 73.
[ 47 ]
درس سى و هفتم
پاکیزه باش
پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) فرمود:
أَفْوَاهُکُمْ مِنْ طُرُقِ رَبِّکُمْ فَأَحَبُّها إلى الله أَطْیَبُها رِیحْاً فَطَیَّبُوها بِما قَدَرْتُمْ عَلَیْهِ(1)
ترجمه
دهان شما یکى از راه هاى خداست، محبوب ترین دهان در پیشگاه خدا آن است که از همه خوشبوتر باشد، پس تا مى توانید دهان خود را خوشبو نگاهدارید.
شرح کوتاه
این حدیث که در آداب مسواک کردن در کتاب وسایل الشیعه نقل شده ظاهرى دارد و باطنى: ظاهر آن این است که انسان با دهان خود ذکر خدا مى گوید، آیات خدا مى خواند و نیایش به درگاه او مى کند بنابر این باید آن را پاک و خوشبو نگاهدارد.
و باطن آن این است که دهان یکى از راه هاى پیوند با طرق الهى و بندگان اوست، هر قدر با گفتار خوب و پاکیزه و سخنان محبّت آمیز خوشبو گردد و از زشت گویى و دشنام و ناسزا و دروغ و خشونت بر کنار باشد در پیشگاه خدا محبوب تر است.
1. وسایل الشیعه، جلد 1، صفحه 358.
[ 48 ]
درس سى و هشتم
سرانجام جهل
امام نهم، امام جواد(علیه السلام) مى فرماید:
مَنْ عَمِلَ عَلى غَیْرِ عِلْم أَفْسَدَ أَکْثَرَ مِمّا یُصْلِحُ(1)
ترجمه
آن کس که بدون علم و آگاهى عمل کند، بیش از آنچه اصلاح مى کند فساد خواهد کرد.
شرح کوتاه
زیان جهل و نادانى تنها به این قسمت محدود نمى شود که انسان به ارزش هاى واقعى زندگى و حیات نمى رسد، بلکه فساد و تبهکارى ناشى از ندانم کارى ها خطر بزرگترى است که در انتظار عاملان بدون علم است.
در این موقع است که شخص نادان مى خواهد به فرزند خود نیکى کند، او را به بدبختى مى کشاند، مى خواهد به اسلام خدمت کند آبروى دین و مذهب را مى برد، مى خواهد صلح و صفا در میان مردم ایجاد کند، دامن به آتش اختلاف و نفاق مى زند، خلاصه خرابکارى و فساد او در هر زمینه بیش از اصلاح خواهد بود.
1. منتهى الامال.
[ 49 ]
درس سى و نهم
ارکان هدایت
امام جواد(علیه السلام) مى فرماید:
اَلْمُؤْمِنُ یَحْتاجُ إِلى ثَلاثِ خِصَال:
توفیقٌ مِنَ الله
وَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِهِ
وَقَبُولٌ مِمَّنْ یَنْصَحُهُ(1)
ترجمه
افراد با ایمان نیازمند به سه چیزند، توفیق پروردگار، و واعظى از درون جان و دل، و پذیرشى از اندرز دهندگان.
شرح کوتاه
در این راه پرفراز و نشیبى که انسان در زندگى در پیش دارد براى این که بتواند از خطرات بیشمارى که سعادت او را تهدید مى کند رهایى یابد و موجودى مفید و مؤثر در اجتماع گردد، در درجه اوّل نیاز به یک ارتباط معنوى و روحانى به پروردگار دارد که از ذات پاکش مدد گیرد، و سپس وجدانى بیدار و آگاه از درون او را موعظه کند و پس از آن گوش هایى شنوا که از افکار، راهنمایى ها، اندرزها و مشورت هاى دیگران استفاده کند.
1. منتهى الآمال.
[ 50 ]
درس چهلم
نوحه گرى جاهلیت
امام باقر(علیه السلام) مى فرماید:
یکى از سخنان کوتاه پیامبر(علیه السلام) که هیچ کس پیش از او نگفته، این بود:
اَلنَّیاحَةُ مِنْ عَمَلِ الْجاهِلِیَّةِ(1)
ترجمه
نوحه گرى از اعمال دوران جاهلیت است (در برابر مشکلات نباید ناله کرد بلکه باید براى حل آنها بپاخاست).
شرح کوتاه
این حدیث کوتاه و پرمعنا، ظاهرى دارد و باطنى:
ظاهر آن اشاره به اعمال بى رویه اى است که در زمان جاهلیت مرسوم بود; هنگامى که کسى از دنیا مى رفت زنان نوحه گر دعوت مى کردند که با آهنگ هاى مخصوص خود و اشعار پر از دورغ و فریب بر مرگ او نوحه سرایى کنند و یک عزاى ساختگى و قلابى برپا سازد. و اما معناى دیگرى که شاید امام باقر(علیه السلام) نیز به آن اشاره مى کند این است که در برابر حوادث سخت و پیچیده و مشکلات زندگى فردى و اجتماعى نوحه گرى و ناله کردن بیهوده است و به هدر دادن نیروها و امکانات است; باید با سر پنجه عقل و اندیشه و با همّت و استقامت مداوم آنها را گشود و چاره جویى کرد.
1. وسایل الشیعه، جلد 1، صفحه 915.
