تأثیر فیلم و سینما بر کودکان

مقدمه

خانواده بیشترین نقش را در زندگی فرزندان ایفا می کند ولی تلویزیون هم بی تاثیر نیست. تلویزیون به فرزندان ما آگاهی داده، آنها را سرگرم کـرده و به آنها  آموزش می دهد. اما آیا آنچه را که تلویزیون یاد می دهد آن چیزی است که ما دوست داریم فرزندمان یاد بگیرند؟ برنامه ها و آگهی های تلویزیونی اغلب دارای محتوی زیان باری هستند که برای فرزندان و نوجوانان مناسب نیست. مطالعات نشان می دهد که تماشای تلویزیون فرزندان ما را به سوی رفتارهای پرخاشگرانه سوق داده و باعث کاهش  فعالیت های بدنی  آنها می شود. اگر بدانیم که تلویزیون چگونه می تواند روی فرزندان ما تاثیرگذار باشد و با محدود کردن تماشای آن می توانیم به فرزندان خود کمک کنیم که  نه تنها از تماشای تلویزیون لذت ببرند بلکه به سلامتی آنها نیز کمک کند.

کودکان و خشونت در تلویزیون

تلویزیون می تواند عامل مؤثری در رشد و تحول سیستمهای ارزشی و شکل دهنده رفتار باشد، ولی متاسفانه بسیاری از برنامه های تلویزیون مروج خشونت هستند.

با تحقیق در مورد تاثیر برنامه های خشونت آمیز تلویزیون بر کودکان و نوجوانان، معلوم شده است که آنها ترس از خشونت ندارند، به تدریج می پذیرند که خشونت راهی برای حل مشکل است، به تقلید خشونت می پردازند و ناخودآگاه با شخصیت های خاصی چه قربانیان و چه قربانی کنندگان همانند سازی می کنند.

لازم به ذکر است که همانند سازی، ناآگاهانه و بسیار خطرناک است ولی الگو برداری آگاهانه است . مشاهده خشونت در برنامه های تلویزیونی باعث پرخاشگری در کودکان می شود.

گاهی اوقات حتی دیدن یک برنامه خشونت آمیز می تواند پرخاشگری را افزایش دهد. کودکانی که مکرراً نمایش هایی پر از خشونت را تماشا می کنند و ازاین کار منع هم نمی شوند، به احتمال زیاد، به تقلید آنچه می بینند می پردازند.

اثر خشونت تلویزیونی ممکن است فوراً در رفتار یا گفتار کودک نمودار شود و یا سالها بعد خود را نشان دهد. البته خشونت تلویزیونی تنها علت پرخاشگری یا رفتار خشونت آمیز نیست ولی از عوامل مهم تلقی می شود.

والدین می توانند با استفاده از راه های پیشنهاد شده زیر کودکان خود را از خشونت مفرط تلویزیونی محافظت کنند.

1 - به برنامه هایی که کودکان می بینند توجه کنید و بعضی از آنها را همراه کودک خود ببینید. چنانچه کودک خود را به هنگام تماشای برنامه های خاص تلویزیونی همراهی کنید، می توانید سؤالهای او را بهتر برایش توضیح دهید و جلوی کج فهمی او را بگیرید.

2 - زمان تماشای برنامه های تلویزیونی را محدود کنید. توجه داشته باشید که تلویزیون را نباید دراتاق خواب بچه ها قرار دهید.

با این عمل خود باعث می شوید که کودک با اثرات منفی برنامه های خشونت آمیز تلویزیونی، به خواب نرود؛ همچنین نظم ساعت خواب و بیداری او مختل نمی شود.

3 - به کودکان خود تذکر بدهید که اگر چه هنرپیشه در واقعیت مجروح نشده یا به قتل نرسیده است، لکن اینگونه خشونتها در دنیای واقعی یا بسیار دردناک است یا منجر به مرگ می شود.

4 - هنگامی که برنامه های خشونت آمیز پخش می شود، کانال را عوض و یا تلویزیون را خاموش کنید.

توضیح دهید که مشکل آن برنامه چیست و به گونه ای با منطق درخور فهم کودک، آسیب و ضرر موجود در آن برنامه را توضیح دهید تا میل کودک یا اصرار او برای تماشای اینگونه برنامه ها کاهش یابد.

5 - در حضور بچه ها صحنه های خشونت آمیز را تایید نکنید و بگویید که بدترین شیوه برای حل یک مشکل، روش خشونت آمیز است.

6 - تاثیر همسن و سالان و دوستان و همکلاسی ها باید به حداقل برسد. به این منظور با والدین بچه های دیگر تماس بگیرید و در مورد نوع برنامه ها تلویزیون و مدت زمان مناسب برای تماشای تلویزیون توافق کنید.

والد ین با استفاده از این روشها می توانند اثر مخرب تلویزیون را در دیگر حیطه های زندگی از قبیل شکل گیری ها و قالب پذیری های جنسیتی یا نژادی پیشگیری کنند.

مدت تماشای تلویزیون توسط کودکان، جدا ازمحتوای آن باید کم شود چون کودکان را از پرداختن به فعالیت های مفید دیگر از قبیل مطالعه، بازی با دوستان و رشد و پرورش علائق خود باز می دارد.

اگر والدین در امر محدود کردن کودکان خود مشکل دارند یا نگرانی هایی در باب چگونگی رفتار خود در مقابل واکنش های کودک نسبت به برنامه های تلویزیونی دارند، باید با یک روان شناس کودک و نوجوان مشاوره کنند و از رهنمودها و تجارب او برخوردار شوند.

تأثیر فیلم و سینما بر کودکان

فیلم و سینما به عنوان یکی از مهمترین وسایل ارتباط جمعی در زندگی روزمره افراد، داد و ستدهای اجتماعی، ساختار زندگی انسان ها، چگونگی برقراری ارتباطات درون گروهی و برون گروهی و حتی اندیشه هر فرد برای چگونه زیستن است.  به طوری که می توان ادعا کرد اندیشه ها، تفکرات، عقاید، نگرش ها و در یک روند کلی، فلسفه زندگی انسان ها با فیلم شکل می گیرد، تغییر می کند، اصلاح یا تخریب می شود … . به عنوان مثال زوجی در حال جدایی، با دیدن فیلمی که در آن یکی از طرفین با گذشت و ایثار تداوم دهنده زندگی مشترک می شود، یا نمایش عواقب و عوارض طلاق، دوباره به هم پیوند می خورند و این چیزی جز تأثیر اعجاب انگیز فیلم روی افراد نیست.

با اندکی دقت در زندگی روزانه افراد ، می توان به نقش فیلم  در سلیقه سازی و پرورش افکار عمومی پی برد و دریافت که از این راه اندیشه ها و سلیقه های نو در افراد شکل گرفته و ایجاد می شود و حتی در کردار و سلوک آنان نیز نمایان می شود. اینجاست که  بیش از پیش به وظیفه خطیر هنرمندان و فیلم سازان در سازندگی یا سقوط فرهنگی ملل پی برده می شود .

فیلمساز با استفاده از فنون سینمایی و به کارگیری موضوعات خاص، می تواند جامعه را به مراتب عالی انسانی رهنمون شود و یا  تا حضیض  ضلالت و خصایص حیوانی نزول دهد.

در این بحث سعی داریم  گریزی بر آفت فعلی جامعه داشته باشیم. این پرچمدار تهاجم فرهنگی چیزی نیست جز ماهواره و فیلم هایی که از طریق امواج ، افکار و خواسته های کشورهای غربی را  به دیگر جوامع تزریق می کند.

تأثیر کلی فیلمها

محتوای فیلم ها می تواند تماشاگر را در حالتی مثل خواب مصنوعی قرار دهد. به طوری که اگر حوادث نمایش داده شده در فیلم، در محیط واقعی روی دهد، واکنش های خفیف تری را بر می انگیزد ، یا شاید اصلاً چنان عکس العمل هایی به همراه نداشته باشد. البته این تأثیرات روی تمام افراد یکسان نیست. موقعیت و مشخصات تماشاگر هنگام تماشای فیلم از یک سو ، و جنبه فنی و مضمون فیلم عوامل دو گانه ای هستند که باید در توجیه و نوع تأثیرپذیری تماشاگر در نظر داشت. به هر حال فیلم بیشترین تأثیر را روی گروه کودک و نوجوان و افراد کم دانش می گذارد.

تأثیر فیلم ها حتی در بازی های کودکان نمود می یابد. تأثیر تخریبی فیلم ها تا آنجا  است که تحقیقی در فرانسه نشان داد کودک یا نوجوانی که بیش از یک بار در هفته به سینما می رود نیازمند مراقبت روان پزشکی است. زیرا تأثیر تخریبی فیلم های ساخته شده در این کشورها (که به صورت قاچاق و غیر مجاز وارد ایران هم می شوند  یا از طریق امواج ماهواره ای، موریانه وار و از طریق والدین ناآگاه به منازل ما می آیند) که بر اثر تحریک شدید احساس و ایجاد آشوب اختلال در عواطف و هیجانات ایجاد می شود بسیار بیشتر از نقش تربیتی آن است.

شدت تأثیر فیلمها بر کودکان از آن جهت است که برای کودک ، فیلم چیزی جز واقعیت نیست. به عبارتی کودک برای فیلمها جنبه تصوری و خیالی قایل نیست. از نظر او آنچه که می بیند جزئی از زندگی واقعی است. خصوصاً هنگامی که محتوای فیلم برای کودک جذاب و دارای کشش باشد. مثل فیلمهایی که پر است از حرکات دفاعی یا ورزش های رزمی برا ی پسران! اینجاست که کودک غرق تماشای فیلم می شود و آنچنان در فضای حرکات و حتی نوع لباس بازیگر متمرکز می شود که وجود خود را از یاد می برد و همراه و همپای هنرپیشه ایفای نقش می کند. شخصیت بازیگر را می پذیرد و چنان در قالب نقش هنرپیشه فرو می رود که انگار هر اتفاقی برای هنرپیشه می افتد برای خود او روی داده است. بدین سبب همراه با بازیگر شاد می شود، غمگین می شود، مضطرب و پریشان در حوادث می ماند و ...

خلاصه این که کودک در ذهن خود و گاه در عمل، فیلم را بازی می کند. بسیاری اوقات بزرگسالان نیز به طور غیر ارادی تحت تأثیر فیلم، حرکت های فیزیکی بازیگر آن را تقلید می کنند و مسلم است که با جذاب تر شدن محتوا، عمق تأثیر فیلم بر افراد شدت می گیرد. نمونه بارز این مدعا هنگامی است که هنرپیشه در فیلم سیگاری روشن می کند و به دنبال او، بیننده نیز، با تقلید آنی از حرکات و سلوک هنر پیشه به صورت ناخودآگاه و غیرارادی، سیگاری روشن می کند!

تقلید آنی

گاه تأثیر فیلم ها از حد تقلید آنی فراتر می رود و مدتها زندگی فرد را دگرگون می کند و ساخت شخصیتی او را پایه ریزی می نماید یا تغییر می دهد، چرا که خواسته ها، آرزوها و احساسات انسان در فیلمها به نمایش در می آید. طبق تحقیقات ، تأثیر پذیری کودکان هشت تا یازده سال بسیار شدید است. کودک به فیلم دل می بندد، فعالانه در ماجراهای آن شرکت می کند، دنباله وقایع را با ذهن خلاق خود حدس می زند و با قهرمانان فیلم-  خصوصاً شخصیت های محبوبش - منطبق می شود . در این سنین قهرمانان فیلم از نظر کودک قوی ترین انسان ها هستند. کودک نسبت به بدی و خوبی فیلمنامه یا آنچه که می خواهد در ذهن او القا کند آگاهی ندارد. تنها ماجراهای فیلم را واقعی می پندارد و آنچه را می بیند چیزی جز واقعیت نمی داند. آنچه مهم است اتفاقات و آدم هاست: این که هنرپیشه چکار می کند و در برخورد با ماجراها چه واکنش هایی از خود بروز می دهد.

کم کم با ورود به دنیای نوجوانی و بلوغ، چیزی که در درجه اول اهمیت قرار می گیرد خصوصیات آدم هاست. رفتار، حرکات ، شیوه لباس پوشیدن ، آرایش مو و ... هنرپیشه آنقدر مهم می شود که نوجوان سعی می کند از نظر ظاهری خود را با او هماهنگ کند ، و برای او اهمیتی ندارد که رفتار و کردار هنرپیشه محبوبش مغایر با ارزش ها و فرهنگ خاص جامعه باشد . این مسئله در حد افراطی خود ، به پرستش هنرپیشگان منجر می شود.

خطر اساسی

فیلم های مبتذل خطرات اساسی  برای فرد و جامعه به دنبال دارد. تأثیر تخریبی فیلمهایی که به صورت قاچاق و غیر مجاز وارد کشور می شوند ، به جرئت غیر قابل تخمین است. از آنجایی که این گونه فیلمها تا حد زیادی با ارزشها و فرهنگ موجود در جامعه ما در تضاد هستند مشاهده این گونه فیلمها نقش عمده و اساسی در ایجاد مشکلات گوناگون خصوصاً مشکلات جنسی در کودکان و نوجوانان دارد. اکثر این فیلم ها حاوی مضامین غیر اخلاقی هستند  و صحنه های انحرافی فراوانی در آنها به نمایش گذاشته می شود. این گونه فیلمها نه تنها برای کودکان و نوجوانان، بلکه برا ی جوانان هم بسیار مضر و خطرناک است. زیر امور جنسی را به صورتی بسیار نامناسب به نمایش در می آورند و جوانان را  از دو جنبه روانی - اجتماعی مورد تعارض قرار می دهند و جامعه را به سمت انحطاط اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی می کشانند.

مسموم شدن ذهنیت نسل جوان و آینده ساز هر جامعه، به منزله از بین رفتن هویت شخصی و ملی آن کشور است. دیدن فیلم های نامناسب ، ره آوردی به جز آموختن اعمال خلاف و تهی شدن فرهنگ و تمدنِ  کشور در ذهن جوانان و آینده سازان در بر ندارد. جوان و نوجوان می آموزد دروغ بگوید، پرخاشگری کند، و غرایز خود را برای هر نوع ارضاء آزاد بگذارد .

 غریزه جنسی از بدو تولد به صورت غیر متمرکز در طفل وجود دارد و به تدریج تغییر شکل می دهد و مسلم است اگر به صورت طبیعی و در شأن انسان تکوین و تکامل یابد، سرانجام کانون مقدسی به نام خانواده را پی ریزی می کند ؛ اما  چنانچه راه به خطا بپیماید، نه تنها زندگی فرد را به انحطاط و زوال می کشاند، بلکه جامعه را به افسار گسیختگی و هرج و مرج اخلاقی سوق می دهد. جالب این که اندیشمندان و متفکران جوامع غربی ، خود این وضع را مورد انتقاد قرار می دهند.

تأثیر فیلمها بر کودکان از آن جهت است که برای آنها فیلم چیزی جز واقعیت نیست

در مواردی که در فیلمها از کاراکترهای ترس آور و ایجاد شوکهای ناگهانی در بیننده ( صرفاً برای ایجاد کشش و میخکوب کردن تماشاچی تا آخر فیلم ) استفاده  شود، فرد به اضطرابی مداوم سوق داده می شود. هیجانات کاذبی که به وسیله این فیلمها در بیننده به وجود می آید خصوصاً در کودک فشار روانی ایجاد کرده و با اضافه شدن عامل تاریکی در شب ، به علت ترسی که در نتیجه دیدن همین تصاویر به وجود آمده است، دیر به خواب می رود ، شب را با اضطراب سپری می کند و به احتمال قوی کابوس خواهد دید .

در مواردی که در فیلمها از جاذبه های جنسی استفاده می شود ، پس از خوابیدن ، عامل رؤیا پردازی نیز کمک می کند تا کودک یا نوجوان ( خصوصاً جوان ) ، در عالم رؤیا آنچه را که در بیداری  شاهد بوده ، به صورت افراطی و وسیع تر در ذهن تکرار کند و پس از بیدار شدن به دنبال ارضاء غریزه و به دست آوردن چیزی باشد که در خواب دیده است. زیرا فشار روانی حاصل از دیدن تصاویر نامتناسب با سن و حتی درک، فرد را مجبور می کند برای از بین بردن این فشار، دست به تخلیه هیجانی بزند و ساده ترین روشِ برگرداندن تعادل را ، در خود ارضایی می بیند. چنین عملی به علت ایجاد احساس گناه، اضطراب مجدد ایجاد می کند و این دور باطل همچنان ادامه می یابد.

مسئله دیگر این که کودک در فیلمهای غیر اخلاقی و غیر مجاز، چیزهایی را مشاهده می کند که نباید ببیند . او شاهد روابطی می شود که برایش تولید اضطراب می کند. زیرا واکنش همه ی ما در برابر آنچه گنگ و نامفهوم تلقی کنیم اضطراب است. دیدن صحنه های غیر اخلاقی برای کودکان که درک درستی از قضیه ندارند اضطراب آور و تنش زاست و برای بزرگترها و نوجوانان و جوانان ، تحریک نادرست، نابهنگام و خارج از زمان غریزه جنسی است که طبیعتاً به علت مساعد نبودن شرایط ، به شیوه ای نادرست و نامعقول مرتفع می شود. از آنجا که کاراکترهای فیلم برای کودک واقعی هستند دیدن روابط جنسی در فیلمها برای کودک هیچ فرقی با این که شاهد روابط زناشویی والدین خود باشد ندارد.

پیامبر اکرم تأکید فراوانی در مورد دور بودن رابطه جنسی از چشم و گوش کودک دارند. امام محمد باقر نیز می فرمایند: «زنهار از آمیزش در جایی که کودک ، تو را می بیند.  زیرا  به خوبی آن حال را ( برای دیگران) توصیف می کند.» هانری مورای ، روان شناس معروف نیز در تحلیل رفتارهای انسان ، به نیازها و فشارهای محیطی اشاره می کند و تأکید خاصی روی فشارهای جنسی دارد. به نظر مورای یکی از دلایل ایجاد فشارهای جنسی در کودکان ، مشاهده روابط والدین است.

نقش فیلم در شکل دهی سلیقه افراد

در قسمت اول به تأثیر فیلم و سینما در کودکان ، تقلید آنی و خطر و تأثیر تخریبی بعضی از فیلمها پرداخته شد، در این شماره نیز با توضیحات لازم مطلب را دنبال می کنیم.

نکته تخریبی و انحرافی فیلمهای ضد ارزشی و ضد اخلاقی ، تنها نمایش صحنه های نادرست جنسی نیست. این فیلمها عمدتاً ترکیبی هستند از پرخاشگری، قتل، جنگ، زد و خورد و تجاوز و وحشیگری به همراه موضوعات نامتعارف و غیر اخلاقی...

و کدام عقل سلیم دیدن این گونه تصاویر نامناسب را حتی برای  بزرگسالان ، مناسب توصیف می کند چه رسد به کودکان و نوجوانان تلقین پذیر و تأثیر پذیر ...

آیا ما و شما، به عنوان پدر یا مادر آنقدر ساده ایم که تصور کنیم فرزندمان از تمام کودکان دنیا جداست و از برقراری ارتباط دیداری با چنین صحنه هایی، دچار مشکل نخواهد شد؟  آیا می اندیشیم منحرفان اخلاقی و بزهکاران، از مادر جنایتکار و متخلف به دنیا می آیند؟ مگر نه این که کودکان و نوجوانان امروز ، پدران و مادران فردا هستند؟

معضل اجتماعی

مسئله بعدی ایجاد حالت تعارض و ناکامی است که در بیننده - خصوصاً جوان و نوجوان - به وجود می آید. گفتیم کودک یا نوجوان با هنرپیشه فیلم همانند می شود و سعی می کند رفتار، حرکات و حتی تکیه کلامهای او را تقلید کند . از طرفی چون آموزشهای فیلم با آنچه در ساخت فرهنگی جامعه ما ارزش محسوب می شود انطباق ندارند . این تضاد فرهنگی سبب می شود نوجوان نتواند کاملاً رفتارها را تقلید کند. نوجوان در اثر این تفاوتها ، احساس ناکامی کرده ، بین خواستهای خود و آنچه جامعه و سیستم ارزشی حاکم بر آن از او می خواهد تعارض می بیند و همین احساس ناکامی و تعارض عاملی برای نزدیک شدن به اضطراب و بیماری روانی خواهد بود. گاهی این تضادها از حد تفاوت و تضاد درون و بیرون فراتر می رود . به این معنی که وجدان اخلاقی که بیشتر تحت تأثیر سیستم ارزشی حاکم بر محیط است چیزی می طلبد و هنرپیشه به عنوان الگوی رفتاری که در اینگونه فیلمها معمولاً برخلاف فطرت پاک و خداجوی انسان حرکت می کند، رفتاری متفاوت را طلب می کند. اینجاست که تعارض شدیدی پیش می آید و آن تضاد ابعاد گوناگون درون انسان است. گویی که شخصیت فرد شکاف برداشته و از درون، دو نیمه متضاد در برابرهم می ایستند. در اثر همین تعارض ها پیوند فرد با زندگی واقعی بریده می شود. نه می تواند آنچه که خودش می خواهد باشد و نه آنچه جامعه از او انتظار دارد. در نتیجه نه شخصیت قابل قبولی برای خود دارد و نه برای جامعه .

دوران نوجوانی را دوران تنش و طوفان زندگی تعریف کرده اند. دورانی که نوجوان در بحران هویت دست و پا می زند. این تضادها هم به تشدید این تنشها کمک می کند و نوجوان در "آنچه که هست"، "آنچه که باید باشد" و "آنچه که می خواهد باشد" سرگردان می ماند. در اثر تشدید این بحرانها، نوجوان عواطف متزلزل پیدا می کند، رضایت لازمه برای یک زندگی موفق را از دست می دهد، اصالت و هویت خود را به فراموشی می سپرد و معیار ثابت اخلاقی را از  دست می دهد و ... و تمام اینها در اثر عدم هماهنگی پیامهایی است که فیلمهای مبتذل و جامعه با هم دارند و به نوجوان تلقین می شود.

معضل فرهنگی

فیلمهای غیر اخلاقی نه تنها یک معضل اجتماعی بلکه یک معضل فرهنگی است، بلکه با القاء بار ضد ارزشی خود ، جامعه را به سمت مخالف رشد و اصلاح سوق می دهد. پخش و انتشار  اینگونه فیلمها خیانتی در حق کودک و در طیفی وسیع تر برای جامعه محسوب می شود. این مسئله تنها در حد کسانی که اینگونه فیلمها را تماشا می کنند خاتمه نمی یابد. کافی است در یک کلاس پرجمعیت عده بسیار معدودی شاهد چنین فیلمهایی باشند. مسلماً داستان و تصاویر را با مبالغه فراوان برای همسالان و دوستان خود نیز تعریف می کنند. اینجاست که نه فقط خود کودک تحریک می شود بلکه دوستان خود را هم به تحریک و انحراف می کشاند.

 مسئله بعدی پر کردن مغز جوانان کشورهای عقب نگه داشته شده با مسائل کم اهمیت و کشاندن آنها به سوی مدگرایی و مصرف گرایی است. مسلماً جوانی که ساعتها وقت خود را جلوی آینه سپری می کند تا مدل موها و یا صورت خود را شبیه فلان هنرپیشه آرایش دهد دیگر فرصتی برای خلاقیت و ابداع و کشف نخواهد داشت . حتی فرصتی برای کسب دانش و آگاهی لازمه برای نوآوری را نیز از دست خواهد داد. شاید به جرئت بتوان ادعا کرد چنین فردی انگیزه و کنجکاوی لازم برای مفید زیستن را نیز از خود سلب خواهد کرد. نتیجه کلی مصرف گرایی، ساده اندیشی و نقصان همه جانبه جامعه خواهد بود. برای رفع نیازهای کاذبی که در نتیجه تبلیغات به وجود آمده، سیل کالاهای وارداتی به سوی کشور سرازیر می شود. همراه با این کالاها فرهنگ استعماری کشورهای غربی نیز حاکم می شود. فرهنگی که این روزها مشکلاتی نظیر بیماری مهلک ایدز و کودکان نامشروع را برای این کشورها به وجود آورده است. با پذیرفتن فرهنگ غرب ، نه  خودمان هستیم نه می توانیم همچون بیگانگان رفتار کنیم. بدیهی است که چنین وضعیتی به بدترین شکل ممکن ، به زوال فکری و فرهنگی جامعه منجر خواهد شد و آیا آثار سوء ناشی ازCDهای غیر مجاز و ماهواره به همین جا ختم می شود؟ پس با دست خود ، زمینه انحطاط ، انحراف و فساد فرزندانمان را فراهم نکنیم. فردای بهتر با درایت، هوشمندی و احساس مسئولیت ما و شما به عنوان پرورش دهندگان نسل بعد میسر می شود ، بیایید هوشمندانه تر عمل کنیم...

چگونگیِ تاثیر تلویزیون بر روی کودکان

تلویزیون از طرق مختلفی در زندگی فرزندان ما تاثیر گذار است. زمانیکه فرزند شما به تماشای تلویزیون می نشیند، باید به  نکات ذیل توجه کرد:

مدت زمـان

 در آمریکا کودکان روزانه حدود 4 ساعت تلویزیون تماشا می کنند. البته تماشای فیلم های ویدئویی و  بازی های کامپیوتری را نیز باید به آن اضافه نمود. ممکن است شما از تلویزیون و بازی های ویدئویی برای سرگرم کردن فرزند خود کمک بگیرید ولی فرزند شما به زمان بیشتری جهت رشد و یادگیری نیاز دارد. بازی، مطالعه، وقت گذراندن با دوستان و خانواده بسیار سالمتر از نشتن جلوی تلویزیون است.

تغذیه

کودکانی که بیشتر تلویزیون تماشا می کنند بیشتر نیز مستعد چاقی هستند زیرا این کودکان به اندازه کافی نمی دوند و بازی  و  ورزش نمی کنند. آنان از طریق تلویزیون آگهی های بیشتری دربارۀ انواع تنقلات غیر سالم مثل غله های شیرین و انواع نوشیدنی ها می بینند.  آگهی های بازرگانی معمولاً دربارۀ مواد غذایی سالم که بیشتر مورد نیاز کودکان می باشد اطلاعات کمتری به آنها می دهد.

پرخاشگری  

اگر کودک شما روزانه بین 3تا4 ساعت برنامه های غیر آموزشی تماشا کند، تا زمان پایان دوران تحصیلات ابتدایی کلاً 8000 جنایت را از طریق تلویزیون تماشا کرده است. کودکانی که برنامه های خشونت آمیز تلویزیون را تماشا می کنند متوجه نیستند که خشونت در عالم واقعیت به انسانها صدمه رسانده و یا موجب مرگ آنها می شود. و اگر شخصیتهای خوب داستانی عمل خشونت آمیزی را انجام دهند کودکان تصور می کنند که همیشه برای نشان دادن مخالفت خود باید از خشونت استفاده کنند. پس بهتر است کودکان را از دیدن برنامه ها و یا حتی کارتونهای خشن منع کرد.

آگهی های تبلیغاتی

متوسط کودکان سالانه بیش از 20000  آگهی تبلیغاتی تماشا می کنند. آگهی های بازرگانی پیشبرد سریعی دارند و سرگرم کننده نیز هستند. کودکان با دیدن یک پیام بازرگانی به دفعات، به آسانی با شعر و آهنگ آن آشنا می شوند و عبارات و اصطلاحات جذاب آن را به خاطر می سپارند. آگهی ها تبلیغاتی کودک شما را قانع می سازد که داشتن آن اسباب بازی و یا تنقلات ِ خاص آنها را نیز محبوب همه می سازد. کودکان بزرگتر متوجه می شوند که چطور تصویر و موزیک آگهی ها توجه همگان را به خود جلب می کند اما کودکان متوجه نیستند که آگهی ها معمولاً مردم را متقاعد به خرید چیزی می کنند که شاید مورد نیاز آنها نباشد.

یادگیری

تلویزیون بر روی یادگیری کودکان نیز تاثیر مستقیم می گذارد. برنامه های مفید که خشونت در آنها به چشم نمی خورد اثرات مثبتی بر روی کودکان دارد. مطالعات نشان می دهد که کودکان ِ پیش دبستانی که برنامه های آموزشی تلویزیون را تماشا می کنند در خواندن و حل مسائل ریاضیات بهتر از کودکانی که این برنامه ها را تماشا نمی کنند، عمل می کنند. این نکته نشان می دهد که اگر از تلویزیون بطور صحیح استفاده شود می توان از آن بعنوان ابزار کمک آموزشی برای کودکان نیز استفاده کرد. 

سخنی در مورد تلویزیون و کودکان نوپـا

کودکان در کلیه سنین دائماً در حال یادگیری هستند.  به ویژه 2 سال اوّل زندگی در رشد و توسعۀ مغز کودکان نقش بسزایی دارد. در طول این مدت، کودک به تغذیه مناسب و فعل و انفعالات مثبت با هم سن و سالان خود و همچنین بزرگتر ها نیاز دارد. تماشای تلویزیون آن هم به مدت طولانی می تواند اثرات منفی روی ذهن رو به رشد کودک داشته باشد. این مقوله بخصوص در سالهای اولیه عمر کودکان یعنی درست زمانی که صحبت کردن و بازی کردن با دیگران را یاد می گیرند بسیار حائز اهمّیت است.

در حالیکه تحقیقات متعددی دربارۀ اثرات تماشای تلویزیون بر روی کودکان وجود دارد، انجمن طب اطفال آمریکا (AAP) تماشای تلویزیون تا قبل از 2 سالگی و یا حتی بیشتر را توصیه نمی کند. این انجمن برای کودکان بزرگتر نیز روزانه 1 الی 2 ساعت و نه بیشتر برنامه های آموزشی و برنامه هایی که خشونت در آنها دیده نمی شود را توصیه می کند.       

10 نکته که والدین باید به آن عمل کنند

نکات زیادی وجود دارد که شما بعنوان والدین و جهت کمک به توسعه رفتارهای مثبت کودکان دلبندتان در تماشای تلویزیون باید به آنها عمل کنید :

1. گذاشتن محدودیت

کودکان خود را محدود کنید که روزانه بیش از 1 تا 2 ساعت بیشتر به تماشای فیلم و بازی های کامپیوتری ننشینند. به کودکان خود اجازه ندهید که هنگام انجام دادن تکالیف مدرسه تلویزیون تماشا کنند.

2. تصمیم گیری دربارۀ آنچه کودکان می بینند توسط والدین

بجای اینکه در حین تماشای تلویزیون از این کانال به آن کانال بروید جهت تماشا کردن برنامۀ مورد علاقۀ خود و یا کودکانتان از راهنمای برنامه ها کمک بگیرید. زمانی که می خواهید برنامۀ مورد نظر خود را ببینید تلویزیون را روشن و زمانی که برنامه به پایان می رسد آن را خاموش کنید.

3. همراه با کودک خود تلویزیون تماشا کنید

هر زمان که امکان دارد با کودک خود تلویزیون تماشا کنید و با او درباه آنچه که می بینید صحبت کنید. اگر کودک شما کم سن و سال است تفاوت بین برنامه های مختلف مانند نمایش، آگهی های بازرگانـی، کارتـون و زندگی واقعی را  نمی فهمد. آنها را توجیه کنید که شخصیت های تلویزیونی واقعی نیستند. به آنها بیاموزید که برخی از برنامه هایی که پایه و اساس واقعیت دارند ممکن است در دنیای واقعی مصداق پیدا کنند ولی هدفِ بیشتر ِ این برنامه ها جذب بنندگان بیشتر است. اغلب این برنامه ها نمایش های حزن انگیز و یا خشونت آمیز هستند. بیشتر محتوای این برنامه ها مناسب کودکان نیست. کودکان ممکن است با دیدن این برنامه ها همیشه نگران این مسئله باشند که شاید آنچه که در تلویزیون دیده اند برای خود آنها نیز اتفاق بیفتد. برنامه های جدید شامل ِ مطالب خشن و نامناسب برای کودکان است.اگر نمی توانید با کودک خود تلویزیون تماشا کنید در فرصت مناسب از او بخواهید که آنچه را در تلویزیون تماشا کرده برای شما تعریف کند. بهترین کار این است که برنامه های مناسب تلویزیونی را ضبط کرده و بعداً بهمراه کودک خود به تماشای آن بنشینید.

4.پیام های مناسب را پیدا کنید. 

اگر به کودک خود در دریافت پیام های برنامه های تلویزیونی کمک کنید حتی برنامه های ضعیف نیز برای آنان مفید خواهد بود.  ممکن است برخی از برنامه های تلویزیونی افراد را بطور کلیشه ای به تصویر بکشد. با کودکان خود دربارۀ زندگی کسانی که ممکن است در تلویزیون به نمایش گذاشته نشود مانند نقش افرادِ مختلف در سنین و نژادهای متفاوت در زندگی واقعی صحبت کنید. دربارۀ افراد با طرق زندگی متفاوت با فرزندان خود به بحث و گفتگو بنشینید. به کودکان خود بیاموزید که صبر و بردباری را از دیگران یاد بگیرند. بخاطر داشته باشید که اگر شما با برنامه خاصی از تلویزیون موافق نیستید تلویزیون را خاموش کرده و با کودک خود در این زمینه صحبت کنید.

5. به کودکان خود کمک کنید که آگهی های تلویزیونی را کمتر تماشا کنند

کودکان بدون همکاری و کمک شما قادر به چشم پوشی از تماشای آگهی های تلویزیونی در مورد تبلیغ انواع شکلاتها، نوشیدنی ها و غیره نیستند. اگر کودک شما محصولاتی را که از طریق تبلیغ تلویزیونی دیده است از شما درخواست کرد، برای او توضیح دهید که هدف این تبلیغات تشویق مردم به خرید کالاهایی است که شاید مورد نیاز آنها نباشد. تا حد امکان کودکان خود را از دیدن آگهی های تبلیغاتی بر حذر دارید. شما همینطور می توانید برنامه های تلویزیونی را از قبل ضبط کرده و قسمتهای پیامهای تبلیغاتی آن را حذف و یا برای کودکان خود فیلم های ویدوئی تهیه کنید.

6. فیلم های ویدئویی مناسب را برای کودکان خود در نظر بگیرید

در حال حاضر فیلم های ویدئویی مناسبی جهت سن کودکان موجود می باشد که می توان آنها را  از طریق اجاره و یا خرید تهیه نمود.

7. انتخاب های دیگری بجز تماشای تلویزون را به کودک خود ارائه دهید.

تماشای تلویزیون می تواند برای کودک شما بصورت عادت درآید. به کودکان خود کمک کنید تا در اوقات فراغت خود به کارهای دیگری نظیر بازی، مطالعه، فعالیت های مختلف با دوستان و همسایگان و یادگیری سرگرمی ها، ورزش ها و آلات مختلف موسیقی نیز بپردازند.

8. برای کودکان خود مثال های خوب بیاورید

شما بعنوان والدین نقش مهمی در زندگی کودکانتان ایفا می کنید. اگر خود شما تماشای بعضی از برنامـه های تلویزیونی را محـدود کنید کودک شمـا نیز یاد می گیرد که همین کار را انجام دهد.

9. نظرات خود را بیان کنید

اگر بعضی برنامه های تلویزیونی مورد علاقه شما نیست حتماً به اطلاع برنامه ریزان برسانید. با شبکه مورد نظر یا مسئول برنامه مکاتبه کنید زیرا آنها به نظرات عموم توجه می کنند. اگر احساس می کنید که یک پیام بازرگانی گمراه کننده است نام محصول و کانال مورد نظر را در نامه خود قید کرده و دلیل نگرانی خود را نیز ذکر نمائید.

10. اطلاعات بیشتری کسب کنید

افراد و مکان های ذیل می تواند اطلاعات بیشتری در زمینه نقش تلویزیون در زندگی کودکانتان به شما بدهند:

- ممکن است پزشک متخصص اطفال اطلاعاتی در این زمینه داشته باشد.

- انجمن اولیاء مربیان

والدین دوستان فرزند شما و همکلاسی های او می توانند کمک بزرگی باشند. با دیگر والدین در این زمینه صحبت کرده و قوانین جدیدی در مورد تماشای تلویزیون در خانه  مطرح و آن را به مرحله اجرا بگذارید.